De verrassende herkomst van alledaags groente en fruit

Wie vandaag de dag in de supermarkt om zich heen kijkt, ziet een enorme variatie aan groente en fruit. Veel van die groenten- en fruitsoorten zijn voor ons de normaalste zaak van de wereld en worden vaak dicht bij huis geteeld, denk maar aan de ‘oerhollandse’ aardappel. Maar wist je dat veel van die normale groenten- en fruitsoorten eigenlijk van heel ver weg komen?

Aardappels

Een van de bekendste groenten die traditioneel Nederlands lijkt, maar dat niet is, is de aardappel. Want hoewel traditioneel Nederlandse gerechten, zoals boerenkoolstamppot of hutspot tegenwoordig vaak met aardappels gemaakt worden, werden de eerste aardappels voor de voedselmarkt pas in de achttiende eeuw in Nederland geplant. Van origine komt de aardappel uit Zuid-Amerika. De aardappelplant werd in de zestiende eeuw door Spaanse kolonisten mee naar Europa genomen en bleek aan de andere kant van de Atlantische Oceaan goed te kunnen aarden. Omdat de aardappel erg voedzaam is, groeide deze uit tot één van de belangrijkste voedingsbronnen voor veel mensen. 

Paprika

Ook de paprika kom je in veel recepten tegen, hoewel deze nog niet zo verbonden is met de Nederlandse eetcultuur als de aardappel. Net als de aardappel is de paprika van Zuid-Amerika naar Europa gebracht aan het begin van de zestiende eeuw. In eerste instantie werd de paprika vooral populair in Italië. Maar de paprika’s van toen leken nog niet op de paprika die je nu in de supermarkt ziet liggen. De huidige paprika is in 1920 gecultiveerd in Hongarije. Het Nederlandse ‘paprika’ is eigenlijk een Hongaars woord en stamt af van het Hongaars voor peper. En dat klopt ook, want hoewel de paprika die je nu in de reclamefolders van voorbeeld een Albert Heijn of Jumbo ziet staan, absoluut niet pittig is, is de vrucht wel familie van de peper. 

Sinaasappel 

Dat de sinaasappel geen Nederlandse vrucht is, is waarschijnlijk wel bekend. Van nature zie je hier geen sinaasappelbomen staan. De vrucht is zelfs helemaal niet Europees! Het woord sinaasappel is afkomstig van appel-sina. Een soort samenstelling van het woord appel en het Oudnederlandse woord ‘Sina’, dat we nu kennen als China. Daaruit kun je meteen afleiden waar de sinaasappel eigenlijk vandaan komt: het verre oosten. Al werden de eerste sinaasappels al lang geleden verder naar het westen gebracht door handelaren. Uit archeologisch onderzoek blijkt dat al 2.500 jaar geleden er in Jeruzalem sinaasappels werden geteeld. Toen was het nog geen fruit ‘gewoon’ fruit, maar echt een luxeproduct en de eigenaar van de tuin waarin de sinaasappelbomen groeiden, was zo goed als zeker erg rijk. In de zeventiende en achttiende eeuw reisden Nederlandse kooplieden naar Jaffa (in het huidige Israël) waar om in sinaasappels te handelen. Vanuit Nederland werden de vruchten weer doorverkocht naar andere landen in Scandinavië. Vandaar dat het woord voor sinaasappel in veel Scandinavische talen erg lijkt op het Nederlandse ‘appelsien’. 

Mais

Ook mais is van origine geen Nederlandse of zelfs Europese plant. Net als de paprika en de aardappel is mais door Spaanse kolonisten naar Europa gebracht. Waarschijnlijk door Columbus zelf. Toen was de mais voor de inheemse volkeren van Amerika al een belangrijk product en al duizenden jaren oud. Archeologen schatten dat mais zo’n 4.700 jaar geleden al als landbouwproduct werd geteeld. Volgens sommige schattingen is de plant zelfs al zo’n 5.500 jaar oud! Genetisch onderzoek naar mais wijst er zelfs op dat de oorspronkelijke bewoners van Amerika al actief planten selecteerden en zelfs enigszins wisten aan te passen en -in jargon- te domesticeren. De mais die naar Europa gebracht werd, was dus al lang niet meer de ‘wilde’ mais, maar een echt landbouwproduct. 

Kersen

Veel mensen denken dat kersen ook een typisch Nederlandse fruitsoort is. Hoewel wetenschappers niet helemaal zeker zijn waar de kers vandaan komt, staat wel vast dat de plant hier van origine niet voorkomt! Wel is de kers waarschijnlijk lang geleden al geïntroduceerd. Van origine zouden de kersen voor zijn gekomen in het Middellandse Zeegebied, in het huidige Turkije, Griekenland en wellicht Italië. Het woord ‘kers’ zou volgens die theorie refereren naar de naam van een oude regio die in het Grieks Κερασοῦς (Kerasous) werd genoemd, in wat nu Giresun in Turkije is. Er is een historische bron die vertelt dat de Romein Lucius Licinius Lucullus in 72 voor Christus gecultiveerde kersenbomen mee naar Rome bracht, maar er zijn aanwijzingen dat er al eerder kersen naar Romeins gebied werden verhandeld.