Dmitri Mendeleev – de vader van het periodiek systeem

Het verhaal gaat rond dat Dmitri Mendeleev in een droom een visioen kreeg van de complete tabel van scheikundige elementen. De volgende ochtend schreef hij zijn idee onmiddellijk op; dit zou de geboorte zijn van het periodiek systeem.

Levensloop

De Russische wetenschapper Dmitri Mendeleev werd geboren op 27 januari 1834 als jongste kind van een groot gezin van vijftien kinderen. De vader van Mendeleev gaf les op meerder scholen en er kwamen ook regelmatig intellectuelen bij hem op bezoek. De Mendeleevs leefden in een comfortabel huis met daarin een grote bibliotheek. De situatie veranderde toen de vader van Mendeleev in 1834 blind werd en geen les meer kon geven. De moeder van Mendeleev probeerde voor het brood op de plank te zorgen met haar werk in een glasfabriek. Dit was niet heel succesvol. De fabriek werd getroffen door een verwoestende brand en kort erna overleed ook de vader van Mendelev. De alleenstaande moeder van Mendeleev streed ondanks alles nog steeds even hard, of misschien wel harder, voor een goede toekomst voor haar kinderen. Ze deed er alles aan om haar zoon Dmitri te laten studeren en vond uiteindelijk een school die hem accepteerde.

In 1849 verhuisde de arme familie naar Sint-Petersburg en Mendeleev schreef zich daar een jaar later in op de universiteit. Na een aantal jaar studie in het buitenland keerde hij terug naar Sint Petersburg waar hij in 1865 professor werd van chemische technologie en in 1867 professor algemene scheikunde. Hij bleef les geven tot 1890. Op 72-jarige leeftijd overleed de scheikundige aan de griep.

Een bijzondere droom

Volgens de overlevering had Mendeleev in de nacht van 16 februari een droom waarin hij een visioen had van een complete tabel waarin alle 65 bekende elementen waren geordend. De volgende ochtend zou hij onmiddellijk de tabel hebben opgeschreven. Dit werd het periodiek systeem.

In de tweede helft van de 19e eeuw werden er door meerdere wetenschappers verschillende classificaties van scheikundige elementen bedacht. Deze rangschikkingen wezen allemaal naar de ontdekking van een patroon in de elementen. Het periodieke systeem van Mendeleev werd uitgekozen als de standaard voor de ordening van de chemische elementen. Mendeleev was de enige die zich realiseerde dat de periodieke tabel niet alleen een fijn overzicht geeft maar dat met de tabel ook succesvolle voorspellingen konden worden gedaan over de eigenschappen van elementen en over nog onbekende elementen.

Het periodieke systeem

Mendeleev ’s idee was dat wanneer de atoommassa van chemische elementen op een systematische manier wordt gerangschikt, de structuur in de eigenschappen van elementen wordt blootgelegd. Een periodiciteit – een patroon - in de eigenschappen wordt in de tabel aan het licht gebracht; vandaar de naam ‘periodiek systeem’. Mendeleev voorspelde dat met het systeem een aantal nieuwe elementen ontdekt zouden worden. Van 1869 tot 1871 werkte hij aan de tabel. Hij liet in de periodieke tabel een aantal plekken leeg waarvan hij dacht dat onbekende elementen daar hun plaats nog zouden innemen. Deze voorspelling bleek juist te zijn. Mendeleev vond een aantal jaar later in zijn tabel drie nog onontdekte elementen – germanium, gallium en scandium - en kon tevens de eigenschappen van deze elementen voorspellen.

Geen nobelprijs maar wel eeuwige roem

Mendeleev werd drie keer genomineerd voor de nobelprijs maar de prijs werd geen enkele keer aan hem uitgereikt. Mendeleev ontving echter genoeg waardering voor zijn werk in de wetenschappelijke kringen en nog steeds wordt hij geëerd voor zijn vindingen: in de geschiedenis staat hij bekend als de grondlegger van het periodieke systeem. De begrafenis van Mendeleev werd bijgewoond door studenten die de grote afbeeldingen van periodieke tabel bij zich droegen en het volk van Sint Petersburg liep uit om de scheikundige zijn roem toe te kennen.

bronnen

Babaev, Eugene V. (February 2009). Dmitriy Mendeleev: A Short CV, and A Story of Life – 2009 biography on the occasion of Mendeleev's 175th anniversary