Home » Reportage
pepernorten

Het verhaal achter het ontstaan van kruidnoten en pepernoten

Kruidnoten en pepernoten zijn de populairste lekkernijen tijdens Sinterklaas! Ben jij ook zo gek op dit snoepgoed? Dan vraag je je misschien af hoe het zit met de geschiedenis van deze Sinterklaastraktaties. Wist je dat het ontstaan ervan te herleiden is tot in de 16e eeuw? In dit artikel nemen we je mee op reis naar de tijd dat deze oer-Hollandse snacks zijn ontstaan. 

Pepernoten vs. kruidnoten

Misschien denk je bij pepernoten aan de knapperige ronde koekjes. In dit geval ben je echter slachtoffer geworden van moderne marketing, die de twee lekkernijen vaak door elkaar haalt. Ook in de volksmond worden pepernoten vaak verward met kruidnoten. Pepernoten zijn namelijk eigenlijk de benaming voor de zachte, chewy brokken. Kruidnoten zijn de knapperige halve bolletjes. Ze hebben echter wel veel gemeen: zo is het allebei zoet snoepgoed dat al vanaf de oorsprong lekker kruidig smaakt. 

De oorsprong

Kort na de middeleeuwen, in 1593 om precies te zijn, wordt er een boek samengesteld waarin we voor het eerst een recept voor kruidkoekjes en peperkoekjes terugvinden. Gek genoeg was dit toentertijd geschreven door een arts, en werden de lekkernijen aangeraden als hulpmiddel voor onder andere een sterkere maag. Hij gaf hierbij al wel aan dat je er gewoon ook van kunt genieten zonder dat je maagklachten hebt. 

De verschillen

De kenmerkende specerijen in deze koekjes, zoals kaneel, nootmuskaat en kruidnagel, werden vroeger ook al gebruikt. De recepten hiervoor waren wel erg verschillend. Je voegde vroeger bijvoorbeeld ook paradijskorrels, staartpeper en galanga toe; ingrediënten die je hedendaags niet zo vaak meer tegenkomt in recepten. Ook werd er vroeger vaak geen boter of eieren gebruikt. De basis was meestal tarwebloem, maar ook roggebloem was een populaire optie. 

Pepernoten en Sinterklaas

Tegenwoordig kunnen we ons geen Sinterklaasviering meer voorstellen zonder peper- en kruidnoten. In het verleden was het compleet anders: ze werden het hele jaar door gegeten, en het was dus geen speciale lekkernij voor deze feestdag. 

De koekjes waren wel vaak aanwezig op feesten en partijen.Hier zijn zelfs oude schilderijen van. Ze werden echter nog niet gelinkt aan onze Goedheiligman en zijn Pieten. Dit gebeurt pas vanaf de 19e eeuw, op het moment dat het Sinterklaasfeest steeds uitgebreider gevierd wordt in Nederland.

Heerlijke historie

Er is veel veranderd in de afgelopen eeuwen. Zo ook de recepten van peper- en kruidnoten. Ze waren constant in ontwikkeling en er zijn veel verschillende versies te vinden. Is je maag ook gaan rammelen van deze geschiedenisles? Hoog tijd om ze zelf te maken!

Partners: 

Nu in de winkel

Het nieuwe nummer is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

bloed en spelen

Het komende nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 23 januari. 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

Covers OA

Iedere maand meeslepende en prachtig geïllusteerde verhalen over de geschiedenis van Amsterdam.

Kies jouw welkomstgeschenk

Lees het eerste jaar Geschiedenis Magazine extra voordelig én kies een welkomstcadeau!

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!