Hoe zag een gemiddeld middeleeuws huis er vroeger eigenlijk uit?

Van alle gebouwen uit de middeleeuwen staan vandaag de dag alleen nog de kathedralen en kastelen overeind. Deze indrukwekkende bouwwerken geven echter een vertekend beeld van de werkelijkheid. Ze waren namelijk voorbehouden aan de elite, die slechts een klein deel van de totale bevolking vormde. De overgrote meerderheid van de middeleeuwers moest het met veel minder luxe onderkomens stellen.

Boerenwoningen

De meeste mensen woonden tijdens de middeleeuwen op het platteland. Hoe een boerenwoning eruitzag, hing sterk af van de welvaart van de boer in kwestie. Relatief welvarende vrije boeren bouwden houten constructies. De muren waren met leem aangesmeerd en de daken waren van stro. De hutten van armere boeren bestonden vaak uit niet meer dan een uitgegraven kuil met een dak van stro. Deze woningen hadden geen vaste vloer.

Slechts één vertrek

In alle gevallen bestonden de boerenwoningen uit één groot vertrek, dat de boerengezinnen deelden met hun varkens, kippen en koeien. Deze huizen hadden geen schoorstenen of ramen. Wanneer er vuur moest worden gestookt om op te koken of om de boeren warm te houden, werd het binnen dan ook uitermate muf en benauwd.

Standsverschil in de steden

Ook in de steden verschilden de woningen sterk per welvaartsniveau. Rijke kooplieden konden het zich veroorloven om stenen huizen te laten bouwen. Voor de gemiddelde ambachtsman was dit echter onbetaalbaar. De meeste woningen in middeleeuwse steden waren dan ook van hout, bezet met leem en klei. Aangezien stadsgrond behoorlijk prijzig was waren deze huizen meestal klein en smal, met meerdere verdiepingen.

Brandgevaar

De daken waren ook hier meestal van stro. Bij een regenbui liep er daarom vaak het nodige water naar binnen. Vensters van glas waren voor bijna iedereen te duur. Vandaar dat ramen vaak niet meer waren dan gaten in de muur, die met een houten luik konden worden afgesloten. Doordat er zoveel met hout en stro werd gewerkt, lag brandgevaar altijd op de loer. Brak er eenmaal brand uit in een woning, dan ging vaak de halve stad in vlammen op.

Sober interieur

Het interieur in middeleeuwse huizen was vaak sober en tot een minimum beperkt. Zowel boeren als stedelingen beschikten nog niet over stromend water. Op het platteland haalde men zijn water meestal uit een bron of waterput. Wilden stedelingen hun kleren of zichzelf wassen, dan moesten ze zich behelpen met water uit de gracht. Aangezien ze in dezelfde gracht hun afvalwater dumpten, was dit verre van hygiënisch. Middeleeuwers dronken dan ook geen water uit de grachten, omdat dit te vervuild was. In plaats daarvan was bier de volksdrank nummer één, inclusief voor kinderen.

Stenen huizen voor iedereen

Vanaf de veertiende eeuw kwam er verandering in deze situatie. Een groot deel van de Europese bevolking bezweek toen aan de pest. Er ontstond daardoor een tekort aan werkkrachten, waardoor boeren en werklieden hogere lonen konden vragen. Door de toenemende welvaart konden steeds meer mensen zich luxere woningen veroorloven. Er kwamen meerdere vertrekken en ook de interieurs werden steeds uitgebreider. Het zou echter nog tot de negentiende eeuw duren voordat de meeste huizen van steen zouden worden gebouwd. Inmiddels wonen we vrijwel allemaal in stenen huizen, die we ook steeds luxer inrichtingen. Via sites als debommelmeubelen.nl beschikken we over een breed arsenaal aan meubels om onze woningen in te richten. Wie deze luxe nog extra wil benadrukken, kan er voor kiezen zijn muren met steen behang te decoreren. Het is immers goed om eraan te worden herinnerd hoe goed we het hebben vergeleken met 1.000 jaar geleden.