Val van Fort Eben-Emael

Na een strijd van zo’n 30 uur werd op 11 mei 1940 het Belgische fort Eben-Emael veroverend door Duitse troepen. De inname van dit fort bleek cruciaal, nog voor het einde van de maand capituleerde het Belgische leger. Waarom was de val van Fort Eben-Emael zo belangrijk voor de Duitse opmars?

Fall Gelb

1 september 1939 staken Duitse troepen de Poolse grens over, na de dag ervoor een Poolse aanval op een Duits radiostation in scene te hebben gezet. Met de invasie van Polen was de Tweede Wereldoorlog officieel begonnen. Na de verovering van Polen, 5 oktober gaven de laatste troepen zich over, gebeurde er voor een tijd niet zo veel. Deze periode wordt ook wel de schemeroorlog genoemd, er vonden maar weinig militaire acties plaats.

Hitler had ondertussen een plan opgezet om Frankrijk te veroveren. Dit plan, genaamd Fall Gelb, hield in dat Nederland, Luxenburg en België snel veroverd zouden worden. Geallieerde troepen zouden zich vervolgens naar het Noorden verplaatsen om weerstand te bieden, waarna de Duitse aanvaller met een snelle aanval via de Ardennen deze troepen de pas af zou snijden. Als de Geallieerde hoofdmacht zo verslagen zou zijn, zou de rest van Frankrijk worden ingenomen, dit fase werd Fall Rot genoemd.

Fort Eben-Emael

Fort Eben-Emael is een Belgisch fort tussen Luik en Maastricht, gesitueerd vlakbij de Nederlands-Belgische grens. De streek was voorheen niet beschermd, een groot deel van het Duitse leger was tijdens de Eerste Wereldoorlog dan ook via dit ‘gat’ in de linies België ingetrokken. De bouw van fort Eben-Emael begon in 1932. Het driehoekige fort huisde een garnizoen van 1200 man. Het fort grenst aan het Albertkanaal en maakte daarmee deel uit van de Albertlinie.

Om snel verder België in te trekken zouden de Duitse troepen het Albertkanaal moeten overstreken. Aangezien het fort de controle had over de bruggen over zowel het Albertkanaal als over de Maas, vulde het dus een belangrijke positie in de Belgische, en daarmee ook Franse, verdediging. Het fort had echter een zwaktepunt, het was niet goed voorbereid op aanvallen uit de lucht. Dit gebrek in de verdediging zou leiden tot de val van fort Eben-Emael.

Een grondige voorbereiding

In oktober 1939 werd de Duitse generaal Student door Hitler persoonlijk ingelicht over het plan om met behulp van zweefvliegtuigen om het Belgische fort te landen, om vervolgens de artillerie onschadelijk te maken. Dat de aanval zo lang mogelijk onopgemerkt bleef was noodzakelijk. De bruggen over het Albertkanaal waren namelijk voorzien van explosieven. Als de Belgische troepen deze tot ontploffing zouden brengen zou dit de Duitse opmars flink vertragen. Zweefvliegtuigen waren daarmee een ideale oplossing. In het geheim werd de aanval in door Duitse troepen geoefend.

Er werden vier aparte groepen voorbereid. Drie groepen voor drie verschillende bruggen en een groep voor het fort zelf. De aanval werd bijzonder goed voorbereid. Zo werd een gebruikt gemaakt van een uiterst gedetailleerd model van het fort. Maandenlang werd er geoefend en voorbereid, al wisten de soldaten niet om welk fort het precies ging.

Aanval vanuit de lucht

Mei 1940 was het zover. De aanval was uitvoerig gepland. Vliegtuigen zouden nep-parachutisten achter de Belgische linies droppen, andere vliegtuigen en grondtroepen stonden gereed om ondersteuning te bieden. In de vroege ochtend van 10 mei 1940 ging operatie Fall Gelb van start. De aanval op het fort verliep niet geheel zoals gepland. Zo vlogen de vliegtuigen die richting Eben-Emael vlogen even boven Nederland, waardoor ze niet onopgemerkt bleven. De vliegtuigen werden onder vuur genomen maar konden toch hun doel bereiken. De groep bestemd voor het fort schakelde al gauw de pantserkoepels bovenop het fort uit. De verdedigers in het fort konden hier door veel minder effectief verweer meer leveren en trokken zich dieper het fort in.

Omdat er de dag voor de aanval aan veel soldaten verlof was verleend was de garnizoen ook niet op volle sterkte, er bevonden zich minder dan 900 man in het fort. Er vonden verschillende gevechtsacties plaats, maar de Belgische troepen slaagden er niet in de aanvallers terug te dringen. Inmiddels waren de Duitse grondtroepen de Belgische grens overgestoken. De volgende ochtend bereikten de eerste troepen het fort. De verdedigers boden nog even weerstand, maar uiteindelijk capituleerde het fort op 11 mei om 12 uur. Ook werden twee van de bruggen in beslag genomen, slechts één brug werd succesvol opgeblazen.

Leestip:

val van Fort Eben Emael Kurt Student (1890-1978): een militaire biografie
Auteur: Wouter van den Brandhof
Uitgeverij: Verloren
ISBN: 9789087048174
Winkelprijs: €39,–