De dochter van Cleopatra

Het verhaal van Cleopata en Marcus Antonius, die in 31 v.Chr. in de Slag bij Actium verslagen werden door de latere keizer Augustus en daarna zelfmoord pleegden, is bekend. Veel minder bekend is dat uit hun relatie drie kinderen werden geboren. Eén van hen bereikte de volwassen leeftijd. De naam van deze dochter: Cleopatra Selene. Cleopatra Selene werd na de dood van haar ouders overgebracht naar Rome, waar ze opgroeide in het gezin van Octavia, de zus van Augustus. Ze trouwde met de Noord-Afrikaanse prins Juba II van Numidië. Samen met hem heerste ze over de Romeinse provincia Mauretania.

Romeinse provincia Mauretania

In De dochter van Cleopatra vertelt Jane Draycott het fascinerende verhaal van een vrouw die als prinses in een van de oudste koninkrijken van de klassieke wereld werd geboren, als gevangene van de Romeinen heel haar familie, haar geboorterecht en haar status verloor, maar vervolgens als de koningin van een ander en gloednieuw koninkrijk twee decennia lang succesvol regeerde.

Een leesfragment

Om Cleopatra Selene te kunnen begrijpen, moeten we allereerst weten waar ze vandaan kwam. Veel dingen die ze in haar latere leven als koningin van Mauretania deed, kwamen voort uit haar verlangen om de driehonderd jaar oude familietraditie in ere te houden en ervoor te zorgen dat de familie bleef voortbestaan, zij het in een iets andere vorm. Deze erfenis, en het gevoel daar verantwoordelijk voor te zijn, woog bijzonder zwaar. De stichter van de Ptolemaeische dynastie, Ptolemaeus, zoon van Lagos (vandaar de andere naam waarmee nu en dan naar de familie werd verwezen in de oudheid: de Lagiden of Lagidae), later bekend als Ptolemaeus I Soter, kwam in 323 v.Chr. in Egypte aan de macht, na de dood van Alexander de Grote, koning van Macedonie, die het koninkrijk in 332 v.Chr. op de Perzische Achaemeniden had veroverd. Hij stierf negen jaar later, maar de directe nakomelingen van Ptolemaeus Soter regeerden nog drie eeuwen lang met wisselend succes en varierende kundigheid. Dankzij de grote inspanningen van Ptolemaeus I Soter (367-283 v.Chr.) en zijn onmiddellijke opvolgers beleefde het Ptolemaeische Rijk in de loop van de derde eeuw voor Christus zijn hoogtepunt onder Ptolemaeus II Philadelphus (r. 285-246 v.Chr.) en Ptolemaeus III Euergetes (r. 246-222 v.Chr.).

Het omvatte niet alleen Egypte maar ook delen van het huidige Libie, Israel, Jordanie, Libanon, Syrie en Cyprus, en talrijke overzeese gebieden in het huidige Turkije, Thracie en op de Peloponnesos in Griekenland. Maar deze glorietijd zou niet lang duren, en in de loop van de tweede eeuw v.Chr. werd het Ptolemaeische koninkrijk langzaam maar zeker gereduceerd door zijn buren, de Antigoniden van Macedonie, de Seleuciden van Syrie en het opkomende Romeinse Rijk. Na verloop van tijd zouden al de opvolgerkoninkrijken overigens ten prooi vallen aan Rome, totdat ten tijde van de regering van Cleopatra VII alleen Egypte nog over was. Vanwege de vroegere verstandhouding met Rome van haar vader Ptolemaeus XII Auletes, was Cleopatra gedwongen om een goede relatie met een aantal invloedrijke Romeinen te onderhouden.1 Macedonische vrouwen (zoals de moeder van Alexander de Grote, Olympias (375-316 v.Chr.), die hard werkte om het succes van haar zoon en na diens dood dat van haar jonge kleinzoon te verzekeren) lijken veel zichtbaarder en invloedrijker te zijn geweest dan hun Atheense pendanten, de klassieke Griekse vrouwen over wie we de oudste bewaard gebleven bronnen hebben.