1964: Eerste Olympische Spelen in Azië

Ruim twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog kreeg Japan met de organisatie van de Olympische Spelen van 1964 de kans om weer terug te keren op het internationale toneel. Het land pakte daarom flink uit en investeerde miljarden in nieuwe faciliteiten en infrastructuur. Helaas werd het evenement echter toch overschaduwd door politieke zaken, onder meer in China, Rusland en Zuid-Afrika.

Eigenlijk stonden de eerste Olympische Spelen in Azië al voor 1940 gepland in Japan. Door de uitbraak van de Tweede Chinees-Japanse oorlog in 1937 werden de Spelen echter verplaatst naar Helsinki, om vervolgens met de uitbraak van de Tweede Wereldoorlog in 1939 volledig afgelast te worden. De eerste Olympische Spelen na afloop van het conflict vonden plaats in Londen in 1948, maar Japan was vanwege haar rol in de Tweede Wereldoorlog uitgesloten van deelname.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Terugkeer

De Olympische Spelen van 1964 in Japan waren daarom bedoeld als de terugkeer van het land op het internationale toneel. Toch werd er bij de opening van het evenement toch nog veel gerefereerd aan het verleden, waaronder de Tweede Wereldoorlog van 20 jaar eerder. Zo werd het Olympische vuur tijdens de openingsceremonie aangestoken door Yoshinori Sakai, een Japanse hardloper die geboren was in Hiroshima op 6 augustus 1945, de dag dat de stad getroffen werd door een Amerikaanse atoombom.

Technologie

Tijdens de rest van de Spelen legden de Japanners echter vooral de nadruk op de toekomst. Zo introduceerden zij tijdens het evenement een groot aantal technologische vernieuwingen, waaronder elektronische meetinstrumenten bij het zwemmen en de fotofinish bij de sprintonderdelen. Hiermee hoopte Japan te bewijzen dat het weer een plaats verdiende tussen de meest moderne landen ter wereld. Dit werd bovendien nog eens duidelijk onderstreept door de voltooiing van de Tokaido Shinkansen. Deze kogeltrein, op dat moment de snelste trein ter wereld, reed negen dagen voor de openingsceremonie haar eerste ritje.

Zuid Afrika en Apartheid

De internationale terugkeer van Japan viel overigens precies gelijk met de uitsluiting van een ander land. 1964 was namelijk het eerste Olympische jaar dat Zuid-Afrika uitgesloten werd van deelname aan de Spelen. Dit kwam met name door de internationale afkeer van de Apartheid, het Zuid-Afrikaanse politieke systeem waarbij de zwarte bevolking beperkt werden in hun rechten en in hun bewegingsvrijheid.

Overigens bleek vier jaar later dat deze Olympische afkeer van racisme niet in alle omstandigheden even eenduidig was. Bij de Spelen van 1968 in Mexico kregen de zwarte Amerikaanse atleten Smith en Carlos namelijk veel kritiek te verwerken vanwege het maken van een ‘Black Power Saluut’ uit protest tegen de voortdurende raciale segregatie in de Verenigde Staten.

Medailles

Afgezien van de afwezigheid van Zuid-Afrika verliepen de Spelen van 1964 verder zonder noemenswaardige incidenten. Het gastland Japan behaalde uiteindelijk 16 gouden medailles, waardoor het als derde eindigde in het eindklassement. Ook de Amerikanen behaalden succes op voormalig vijandig territorium, onder meer dankzij de vrij onbekende hardloper Billy Mills. Hij won compleet onverwachts de gouden medaille op de 10 kilometer, de eerste (en tot op heden ook de laatste) Amerikaanse medaille op dit onderdeel. Nederland haalde twee gouden medailles, onder meer dankzij de inzet van judoka Anton Geesink.

Overschaduwd

Om het succes van de Spelen te garanderen had Japan veel geld geïnvesteerd in het evenement. In totaal was er meer dan 2 miljard dollar uitgegeven aan nieuwe faciliteiten en infrastructuur, een bedrag dat vandaag de dag neer zou komen op ruim 14 miljard dollar. Het geld was onder meer gestoken in de aanleg van onderwater-televisiekabels en satellietapparatuur, om zo te garanderen dat de televisiebeelden over de hele wereld gezien werden. Helaas voor de Japanners vielen de Spelen van 1968 tegelijk met het aftreden van Sovjet-premier Nikita Chroesjtsjov en de eerste nucleaire test in China, waardoor het evenement minder media-aandacht kreeg dan gehoopt.