Black Power saluut op de Olympische Spelen van 1968

“Zwart Amerika zal begrijpen wat we deden vannacht.” Tijdens een prijsuitreiking op de Olympische Spelen in Mexico in 1968 maakten twee Afro-Amerikaanse atleten een symbolisch gebaar waarmee ze protesteerden tegen het aanhoudende racisme in de Verenigde Staten. Deze actie werd destijds afgekeurd door velen, waaronder ook het Internationaal Olympisch Comité. Het gebaar werd daarentegen toegejuicht door zwarte atleten wereldwijd.

In 1968 vonden de Olympische Spelen in Mexico plaats. Het jaar dat deze spelen gehouden werden was een roerig jaar in de Verenigde Staten. De Vietnamoorlog was nog gaande en dit conflict zorgde voor veel protest in Amerika. Daarnaast werden Robert F. Kennedy en Martin Luther King beiden vermoord in 1968. King stond centraal in de Amerikaanse beweging die protesteerde tegen de behandeling van zwarten in de Verenigde Staten. Zijn dood zorgde voor veel oproer onder de zwarte Amerikaanse bevolking, omdat ze zich beroofd voelden van een voorvechter van de zwarte zaak.

Tommie Smith en John Carlos

Met King stierf het verlangen van de Afro-Amerikaanse bevolking naar meer gelijkheid echter niet. Tommie Smith en John Carlos waren twee zwarte Amerikaanse atleten die goud en brons wonnen op de 200 meterloop. Carlos kwam uit Harlem, een arme zwarte wijk in New York. Als kind werd hij al geïnspireerd door de toespraken van Malcom X, die zich uitsprak tegen de raciale ongelijkheid in de Verenigde Staten. Ook op de Olympische Spelen ondervonden de twee atleten racisme, aangezien hun blanke collega’s hen in de kleedkamers beschimpten om hun huidskleur.

Jesse Owens

Carlos besloot samen met Smith een protestactie uit te voeren op hun prijsuitreiking. Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) was ervan op de hoogte dat de atleten een vorm van protest wilden uitdragen en stuurden daarom Jesse Owens om hen op andere gedachten te brengen. Owens was een voormalig hardloper die op de Olympische Spelen van 1936 vier gouden medailles won. Het lukte hem echter niet Smith en Carlos te overtuigen van hun actie af te zien, aangezien zij inmiddels vastberaden waren.

Black Power

Tijdens de prijsuitreiking verschenen de twee hardlopers zonder schoenen en met zwarte sokken aan op het podium. Ze droegen beiden één zwarte handschoen en Smith had een zwarte sjaal om zijn nek. De zwarte sokken zonder schoenen symboliseerden zwarte armoede in de Verenigde Staten. Hun zwarte handschoenen stonden symbool voor de Black Power beweging, die streefde naar gelijkheid tussen zwarten en blanken. De zwarte sjaal gaf de trots aan die de atleten voor hun ras voelden.

Handgebaar

Smith en Carlos gingen op het podium staan en terwijl de Amerikaanse vlag gehesen werd en het Amerikaanse volkslied werd gespeeld, hieven zij beiden een gebalde vuist op. Smith strekte zijn rechterarm uit wat stond voor Black Power, terwijl Carlos zijn gestrekte linkerarm de eenheid van zwarten symboliseerde. Het publiek reageerde met een luid boegeroep en begon de twee atleten uit te schelden: “nikkers moeten terug naar Afrika!” en “ik kan niet geloven hoe jullie nikkers ons behandelen nadat jullie van ons mogen meedoen aan de Spelen”.

Reacties

De protestactie zorgden eveneens voor veel kritiek vanuit de Olympische organisatie. Het Amerikaanse Olympische Comité (USOC) ontsloeg de twee atleten en ook het IOC veroordeelde het gebaar. “Het was een gewelddadige breuk met de fundamentele principes van de Olympische Spelen”, aldus een woordvoerder van het IOC. De actie werd echter toegejuicht door zwarte mensen wereldwijd en door hen werden de twee atleten gezien als helden. John Carlos zei zelfs dat hij geboren was om dit gebaar te maken.