2 maart jarig: Eduard Douwes Dekker (Multatuli)

Tegenwoordig siert het Max Havelaar-keurmerk op producten die op fair trade-basis zijn vervaardigd. De metafoor is afkomstig uit het boek Max Havelaar, of de Koffij-veiligen der Nederlandsche Handel-Maatschappij van Eduard Douwes Dekker, ook wel Multatuli te noemen. Het was namelijk een persoon die zich verontwaardigd over de uitbuiting van de Indiërs. “Ja, ik, Multatuli «die veel gedragen heb» neem de pen op”. Wie was deze schrijver?

"Oh God, er is geen god"

Eduard Douwes Dekker werd geboren op 2 maart 1820 in Amsterdam. Al op jonge leeftijd was hij zeer kritisch over het christelijke geloof. In een later gepubliceerd boek schreef hij bijvoorbeeld: "Oh God, er is geen god." Aan boord van het schip van zijn vader reisde Eduard op 18-jarige leeftijd mee naar Nederlands-Indië. In 1839 kwamen ze aan in de hoofdstad Batavia. De jongeman trad in dienst van het Nederlandse bestuur aldaar.

De eerloze

In de loop der tijd begon het leven in Batavia hem steeds meer tegen te staan. Als controleur van het roerige district Natal aan de westkust van Sumatra, kreeg hij te maken met een geldtekort. Hij kreeg hierover een ernstige berisping van de gouverneur en het leverde hem het etiket “eerloos” op. Eduard Dekker was hier zeer bedroefd om. Als revanche schreef hij het toneelstuk De eerloze. Nadat het conflict met de gouverneur verergerde, werd Dekker overgeplaatst naar Java.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Geldproblemen

Hier trouwde hij in 1846 met Everdina Huberta. Ze kregen twee kinderen: zoon Edu in 1854 en dochter Nonni in 1857. Ondertussen zette Dekker zijn carrière in het ambtelijke bestuur van Nederlands-Indië voort. Wederom kreeg hij te kampen met financiële problemen. De boeken die hij naast zijn werk schreef, brachten niet genoeg inkomsten om ook zijn privé schulden af te lossen.

Kritiek op bestuur van Nederlands-Indië

In Lebak werd Dekker geconfronteerd met het machtsmisbruik van plaatselijke Indische hoofden. Hij zag aan hoe de bevolking meedogenloos werd uitgebuit. Dekker nam ontslag en wilde niet langer deel uitmaken van een rovende elite. Na enige tijd op de plantage van zijn broer te hebben gewerkt keerde hij terug naar Europa. In 1859 schreef Douwes Dekker het boek Max Havelaar, of de Koffij-veiligen der Nederlandsche Handel-Maatschappij. Als pseudoniem nam hij de naam Multatuli aan. Het uiterst kritische boek over de bestuurscultuur van Nederlands-Indië maakte diepe indruk in Nederland. Douwes Dekker, alias Multatuli, overleed in 1887 op 67-jarige leeftijd.

Leestip:

Multatuli nu – Nieuwe perspectieven op Eduard Douwes Dekker en zijn werk
Redactie: Jacqueline Bel, Rick Honings en Jaap Grave
ISBN: 978 90 8704 709 2
Uitgever: Verloren
Prijs: €12,50