Geen afbeelding beschikbaar

24 november jarig: Baruch Spinoza, Henri de Toulouse-Lautrec en Cissy van Marxveldt

Baruch Spinoza ontwikkelt op jonge leeftijd een steeds grotere weerstand tegen de geschriften en voorschriften van het Joodse geloof. Zo vindt hij de Tora een uitvinding van de mens en niet het woord van God. Met deze rationele gedachte is hij één van de grondleggers van de Verlichting. Spinoza wordt geboren op 24 november 1632.



Op het eerste gezicht lijken een Nederlandse filosoof, een Franse schilder en een Nederlandse schrijfster niet veel gemeen te hebben. Toch delen Baruch Spinoza, Henri de Toulouse-Lautrec en Cissy van Marxveldt minimaal één ding: hun geboortedatum is 24 november.


Baruch Spinoza (1632-1677) werd als zoon van Portugees-Joodse immigranten geboren in Amsterdam. Hij was een rationele filosoof en wordt gezien als één van de grondleggers van de Verlichting. Op jonge leeftijd ging Spinoza zich steeds meer afzetten tegen de joodse geschriften en voorschriften. Hij noemde ze menselijke uitvindingen en niet Gods wil. Op 27 juli 1656 werd hij uit de joodse gemeenschap verbannen. Spinoza bleef echter in Amsterdam wonen en ging naar de school van de filosoof Van den Enden. In 1660 verliet Spinoza Amsterdam definitief en woonde hij in Rijnsburg en Den Haag. Zo was hij in het Rampjaar 1672 getuige van de lynchpartij van zijn vriend Johan de Witt en diens broer Cornelis in Den Haag, wat hem zeer aangreep. Tijdens zijn leven schreef Spinoza twee belangrijke werken: Het Tractatus Theologico-Politicus en de Ethica. Het eerste werk was in 1670 uitgegeven en de Ethica werd postuum uitgegeven. Door zijn kritische analyse van de Bijbel wordt hij gezien, samen met Descartes en Leibniz, als één van de drie grote rationalisten van de zeventiende eeuw. Zijn boeken zouden later op de verboden lijst van de Katholieke kerk komen te staan en van grote invloed zijn op de achttiende-eeuwse Verlichting. Op 21 februari 1677 stierf Spinoza aan een longziekte in Den Haag. Hij is zijn hele leven ongetrouwd gebleven.


Henri de Toulouse-Lautrec (1864-1901) werd op 24 november 1864 geboren in een aristocratische familie in Frankrijk. Zijn ouders gingen op jonge leeftijd uit elkaar en op acht jartige leeftijd ging Henri bij zijn moeder wonen in Parijs. Hij had een slechte gezondheid en in zijn tienerjaren stopten zijn benen door een ziekte met groeien. Hierdoor had hij een volwassen bovenlijf, maar de benen van een kind. Hij was op jonge leeftijd echter al een begenadigd tekenaar. In Parijs trok hij op met de vele kunstenaren in het kunstenaarsdistrict van Montmartre. Zo was Vincent van Gogh een goede vriend van hem. Toen de Moulin Rouge in 1889 haar deuren opende in Montmartre werd Henri gevraagd een aantal promotieposters te schilderen. Henri werd vaak uitgelachen om zijn lengte en dit leidde ertoe dat hij een zware alcoholgebruiker werd. Ondanks pogingen van zijn vrienden en familie om hem van de drank af te houden, overleed hij aan de gevolgen van alcoholmisbruik op 36-jarige leeftijd. Na zijn dood liet hij honderden schilderwerken achter, die een sterke invloed zouden hebben op het impressionisme. In 2005 werd het schilderij La blanchisseuse van hem voor 22.4 miljoen dollar verkocht.


Cissy van Marxveldt (1889-1948) werd op 24 november geboren als Setske de Haan in Oranjewoud in Friesland. Onder het pseudoniem Cissy van Marxveldt werd zij bekend door het schrijven van een aantal vooroorlogse kinderboeken. De boeken met in de hoofdrol Joop ter Heul zijn haar bekendste werken. Als kindschreef van Marxveldt hele schriften vol, geïnspireerd door de boeken die ze las. Rond 1910 verhuisde ze naar Amsterdam, waar ze diploma’s voor stenografie en typen haalde. Vier jaar later ontmoette ze de vier jaar jongere luitenant Leon Beek. In 1916 trouwden zij en ze kregen samen twee zonen. Tijdens zijn mobilisatie schreef ze zulke leuke brieven dat Beek haar aanmoedigde verder te gaan met schrijven. Dat deed ze. Aanvankelijk publiceerde ze onder een pseudoniemen, omdat veel verhalen afgeleid waren van echte situaties. In 1919 schreef zij haar eerste boek met Joop ter Heul in de hoofdrol en dit werd meteen een succes. Ze verdiende veel geld met de populaire boeken. Van Marxveldt kreeg op haar 37e een beroerte en raakte aan haar rechterkant verlamd. Dit kwam door een hersentumor. Hierna begon van Marxveldt depressief te worden. Dit verergerde toen haar man in de Tweede Wereldoorlog op werd gepakt en werd geëxecuteerd, omdat hij bij het verzet zat. Drie jaar na het einde van de oorlog overleed van Marxveldt.

Personen: 

Mensen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.

Karel de Grote

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.

bloed en spelen

Het komende nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 23 januari. 

Nu in de winkel

Het nieuwe nummer is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

vrouw amerika

Lees het aankomende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 9 januari een abonnement.