300ste geboortejaar van Frederik de Grote
In het Duitse Potsdam viert men dit jaar het 300ste geboortejaar van Frederik de Grote. Allerlei historische monumenten uit de Pruisische tijd worden gerenoveerd of geheel opnieuw opgebouwd. In Potsdam staat het beroemde Slot Sanssoucci (‘zonder zorgen’), het favoriete paleis van Frederik, die in de 18e eeuw Pruisen tot een Europese grootmacht maakte.
Frederik II van Pruisen werd geboren op 24 januari 1712 als de zoon van koning Frederik Willem I van Pruisen. Zijn vader, die bekend stond als de soldatenkoning, gaf hem een strenge militaire opvoeding. Zo kreeg hij slaag als hij van een paard afviel en als hij bij koud weer handschoenen droeg en werd hem al op jonge leeftijd geleerd bier te drinken en te marcheren.
Vlucht naar Engeland
Frederik II was echter totaal niet geïnteresseerd in dit soort dingen en richtte zich liever op het leren van Frans, het schrijven van gedichten en het spelen van dwarsfluit. Op achttienjarige leeftijd besloot hij daarom het autoritaire regime van zijn vader te ontvluchtten en vertrok hij, samen met zijn jeugdvriend Hans Herman von Katte, naar Engeland. Het plan werd echter ontdekt door de koning, die besloot Frederik te straffen door hem te dwingen toe te kijken hoe Von Katte onthoofd werd. Daarnaast veroordeelde hij zijn zoon tot een levenslange gevangenisstraf, die later werd omgezet in huisarrest.
Koning in Pruisen
Toen Frederik 28 jaar oud was overleed zijn vader en volgde hij hem op als koning. Zijn officiële titel was ‘Koning in Pruisen’, want bij zijn aantreden besloeg zijn koninkrijk slechts een deel van het historische Pruisen. Gebruikmakend van het door zijn vader hervormde leger begon hij echter al snel een aantal oorlogen die zijn macht aanzienlijk uit zouden breiden. Zo veroverde hij tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) de rijke provincie Silezië op de Oostenrijkers.
Zevenjarige Oorlog
In 1756 begin Frederik echter een grote misstap door een bondgenootschap te sluiten met de Engelsen. Hierdoor raakte hij betrokken bij de Zevenjarige Oorlog (1756-1763) en werd Pruisen aangevallen door een coalitie van onder andere Oostenrijk, Frankrijk en Rusland. Zijn leger bleek niet opgewassen tegen deze overmacht en na een paar jaar had hij nog slechts 3.000 van zijn 58.000 soldaten over. Na het plotselinge overlijden van de Russische keizerin Elizabeth, wat door Frederik werd omschreven als ‘een wonder’, viel de vijandelijke coalitie echter uiteen en werd Pruisen toch niet veroverd. In 1772 slaagde hij erin het Poolse gebied Koninklijk Pruisen te annexeren en kon hij zich eindelijk uit laten roepen tot ‘Koning van Pruisen’.
Cultuur
Naast zijn uitbreidingsdrang stond Frederik de Grote vooral bekend als een grote liefhebber van cultuur. Zo was hij verantwoordelijk voor de bouw van de Staatsoper Unter den Linden, de Koninklijke Bibliotheek en de Sint-Hendwigeskathedraal in Berlijn. Daarnaast was hij patroon van een aantal grote kunstenaars en musici, waaronder Johann Joachim Quantz en Carl Philipp Bach, de zoon van Johan Sebastian Bach. Verder onderhield Frederik een uitgebreide correspondentie met de Franse filosoof Voltaire, die hij zijn ‘mannenvriend’ noemde. De 74-jarige Frederik de Grote overleed kinderloos op 17 augustus 1786.
