37. Richard M. Nixon (1969-1974)

Richard Nixon was de eerste Amerikaanse president die zijn ambt neerlegde. Vanwege het Watergate schandaal zag hij namelijk nog maar één mogelijkheid: aftreden. Maar naast dit schandaal wist hij het SALT 1 akkoord met Rusland te bewerkstelligen, haalde hij de banden met China aan en wist hij de eerste man op de maan te zetten.

Richard Milhous Nixon werd geboren op 9 januari 1913 in Yorba Linda in Californië in een arm gezin. Hij was de tweede van vijf zonen. Zijn ouders waren Francis Antony Nixon en Hannah Milhous Nixon, die de conservatieve Quakersleer aanhing. Toen Nixon negen jaar oud was, verhuisde het gezin naar Whittier in California. Zijn vader werd hier beheerder van een benzinestation en van een winkel. Zijn ouders waren arm en ze waren niet in staat de getalenteerde Nixon naar een dure universiteit te sturen.

Student Richard Nixon

Toen Nixon 17 jaar oud was, ging hij zodoende onderwijs volgen aan de lokale Quaker school, waar hij in 1943 zijn diploma behaalde. Hierna kreeg hij een volledige studiebeurs aangeboden waardoor hij kon gaan studeren aan de Duke University Law School in Durham. Na zijn afstuderen ging hij werken bij een advocatenkantoor. In hetzelfde jaar werd hij toegelaten tot de bar. In die periode was hij lid van een amateur toneelvereniging waar hij Thelma Catherine Ryan leerde kennen. Tijdens de eerste toneeluitvoering vroeg hij haar ten huwelijk en het stel trouwde op 21 juni 1942. Ze kregen twee dochters. Nixon bleef tot 1942 werken bij het advocatenkantoor, waarna hij zich aanmeldde bij de marine. De laatste drie jaar van de Tweede Wereldoorlog diende Nixon bij de Marineluchtvaartdienst.

Communisme                                                                       

Na de oorlog besloot hij de politiek in te gaan. Hij werd gekozen in het Huis van Afgevaardigde, een functie die hij bekleedde van 1947 tot 1950. Hij werd benoemd in een commissie die het Marshallplan tot uitvoering moet brengen. Van 1948 tot 1950 nam hij tevens zitting in de ‘House of Un-America Activities Committee’ (HUAAC), een commissie die mensen ondervroeg over hun communistische sympathieën. Toen hij zich vervolgens verkiesbaar stelde voor het senatorschap van California, beschuldigde hij zijn tegenstander Helen Douglas, als ‘The Rose Dame’ van communistische sympathieën. Zij gaf hem op haar beurt de bijnaam ‘Tricky Dick’. Deze slinkse verkiezingsstrategie wierp zijn vruchten af en Nixon won van Douglas.

Vicepresident Nixon

In 1952 werd Nixon aangesteld als vicepresident onder president Dwight D. Eisenhower. Hij gaf openlijk steun aan senator Joseph McCarthey die een heksenjacht tegen vermeende communisten in de Verenigde Staten was begonnen. Nadat hij acht jaar het ambt van vicepresidentschap had bekleed, besloot hij zich verkiesbaar te stellen als presidentskandidaat voor de Republikeinen. Hij verloor de strijd echter tegen de jonge Democraat John F. Kennedy, met name door de vier televisiedebatten tussen de beide kandidaten waarin Kennedy beter uit de verf kwam. Na het verlies probeerde hij in 1962 gouverneur van California te worden, maar toen ook dit plan niet slaagde, trok hij zich terug uit de politiek met de woorden: “You won’t have Nixon to kick around any longer”. Hij ging als raadsman werken op een advocatenkantoor in New York. In 1962 schreef hij zijn bestseller Six Crises. Zes jaar later besloot hij zijn comeback in de politiek te maken en stelde zich wederom verkiesbaar voor het presidentschap, dit keer met succes. Hij versloeg de toenmalig vicepresident Hubert Humphrey en werd beëdigd als 37e president van de Verenigde Staten.

President Nixon

In navolging van de plannen van president Kennedy realiseerde Nixon het plan om op 20 juli 1969 de eerste man op de maan te zetten. Eén van de belangrijkste besluiten van Nixon was om de banden aan te halen met China, waaraan hij in 1972 een bezoek bracht. In datzelfde jaar bezocht hij Moskou waar hij het SALT 1 akkoord tekende, waardoor belangrijke afspraken gemaakt werden om de wapenwedloop tijdens de Koude Oorlog te stoppen. In 1973 bracht Sovjet leider Brezjnev een tegenbezoek aan de Verenigde Staten en tekenden de twee wereldleiders het ‘niet-aanvalsverdrag’. Ook heropende hij vredesonderhandelingen met Noord-Vietnam en zorgde ervoor dat de Amerikaanse troepen Vietnam verlieten. In 1974 bracht hij een bezoek aan Israël en vier andere Arabische landen, door succesvolle onderhandelingen van de minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger.

Op binnenlands terrein voerde hij een rechts beleid en richtte hij zich op strenge wetgeving en minder op programma’s tegen armoede en rassensegregatie dan zijn voorgangers. Desalniettemin decentraliseerde hij de overheid, verminderde hij segregatie op scholen, verlaagde hij de criminaliteit cijfers en voerde hij milieumaatregelen in.

Watergate schandaal

In 1972 werd hij herkozen voor een tweede termijn. In het Watergate-complex, waar op dat moment het hoofdgebouw van de Democratische Partij zat gevestigd, werd echter bij een inbraak afluisterapparatuur geplaatst. Het Watergate schandaal dat hieruit voortkwam, kwam aan het licht door twee jonge journaliste van de Washington Post: Bob Woodward en Carl Bernstein. Zij hadden een anonieme tip van ‘Deep Throad’ ontvangen over afluisterpraktijken in het Witte Huis. Ze ontdekten dat de Republikeinen zich schuldig hadden gemaakt aan corruptie bij het verkrijgen van verkiezingsgelden, dat er geheime lijsten in het Witte Huis werden bijgehouden van politieke tegenstanders en dat er telefoons werden afgetapt.

Rol Nixon in Watergate schandaal

Tot het moment dat er een bandopname uit 1973 opdook beweerde Nixon hier niks vanaf te weten. Maar toen bleek dat zijn naaste medewerkers hier verantwoordelijk voor waren, kwam hij onder vuur te liggen. Toen het Hooggerechtshof in 1974 toestemming gaf om de bandopnamen vrij te geven, werd duidelijk dat Nixon wel degelijk op de hoogte was geweest bij het plaatsen van de afluisterapparatuur in 1972, dat hij de zak in de doofpot had willen stoppen en dat hij het onderzoek van justitie had gedwarsboomd.

Terugtreding Nixon

Nog voordat er een afzettingsprocedure tegen Nixon kon worden gestart, legde hij onder druk van zijn partij in augustus 1974 zijn functie als president neer. Zijn opvolger Gerald Ford gaf hem gratie voor de strafbare feiten. Hij legde zich hierna toe op het schrijven van boeken, zoals The memories of Richard Nixon. Ook maakte hij na zijn aftreden enkele officieuze reizen naar China en de Sovjet Unie. Nixon stierf uiteindelijk op 22 april 1994 aan de gevolgen van een hersenbloeding.

Dit artikel verscheen tevens op de weblog WarRoom, onderdeel van DeJaap met nieuws, achtergronden, verdieping, duiding en opinie rond de Amerikaanse politiek.

Afbeeldingen:

• Public domain via Wikimedia Commons