5 april jarig: Thomas Hobbes

"Elke mens is in een constante staat van oorlog met zijn medemens", schrijft Thomas Hobbes in het boek Leviathan, het werk waar hij zijn beroemdheid aan te danken heeft. De Engelse filosoof wordt geboren op 5 april 1588.

De vader van Hobbes was een middelmatige predikant die de opvoeding van zijn kinderen aan zijn broer overliet. Deze broer zorgde voor een goede opvoeding en Hobbes werd op vijftienjarige leeftijd toegelaten tot de Universiteit van Oxford.

Na zijn studie werd Hobbes gouverneur van Lord Hardwick, de latere hertog van Devonshire. Via hem leerde hij veel mannen van betekenis kennen. Na de dood van de hertog vertrok Hobbes naar Parijs, waar hij met open armen werd ontvangen door tal van toonaangevende wis- en natuurkundigen. Zo mocht hij bijvoorbeeld werk van Descartes inzien voordat het gepubliceerd werd.

In 1951 publiceerde Hobbes zijn Leviathan. In dit boek werd hij duidelijk beïnvloed door de gewelddadige tijd waarin hij leefde gedurende de Engelse burgeroorlog (1639-1651). Hij ging in het werk namelijk uit van een gewelddadige natuurtoestand van de mens. De mens is volgens hem een egoïstisch wezen die op eigenbelang en zelfhandhaving uit is en hier vervolgens naar handelt. Hierdoor zijn mensen altijd op zoek naar macht en wedijveren ze met elkaar. Om deze kwaden te bestrijden heeft de mens de gemeenschap gecreëerd. Hierin onderwerpt de mens zich vrijwillig aan een soeverein om zo een einde te maken aan de ‘universele staat van oorlog’ waarin zij verkeren.

Deze gemeenschap noemde Hobbes leviathan. De soeverein die hierin aan het hoofd staat heeft onbeperkte macht. Dit kan tot despotisme leiden, maar dat was volgens Hobbes altijd nog beter dan anarchie. Hij zag de soeverein het liefst als monarch, wat hem een uitgesproken royalist maakte. In Leviathan uitte Hobbes ook felle kritiek op de katholieke kerk. Hij verafschuwde het instituut omdat het de geestelijke macht boven de wereldlijke plaatst. Dit viel niet goed in het katholieke Frankrijk en Hobbes vluchtte naar Engeland, waar hij in 1679 stierf.

Bron: Bertrand Russel, Geschiedenis van de Westerse filosofie in verband met politieke en sociale omstandigheden van de oudste tijd tot heden (1948).