5 Opmerkelijke personen die Rembrandt van Rijn schilderde

Nog meer nieuws rondom de portretten van Rembrandt van Rijn: op het portret van Catrina Hoogsaet van Rembrandt komt een tijdelijk Brits exportverbod. Dit omdat het meesterwerk van ‘historisch belang’ zou zijn voor het Verenigd Koninkrijk. De beroemde kunstschilder specialiseerde zich onder andere in portretten. Tijd voor een bijzonder kijkje áchter het doek: wie waren precies de personen die Rembrandt schilderde?

1. Catrina Hoogsaet (1607 - 1685)

Een roerig liefdesleven

Catrina Hoogsaet, ook wel Trijn Jans genoemd, werd in 1607 geboren als dochter van kompasmaker Jan Dircksz. Hoogsaet en Femmetje Jansdr. Brandaris. Hoogsaet had een turbulent liefdesleven: ze trouwde drie keer. Na een zeer kort huwelijk met Pieter Claesz. trouwde ze in 1637 met Hendrick Jacobsz. Rooleeuw. Het was een turbulent huwelijk met vele ruzies. Zo beschuldigde Hoogsaet de vader van Rooleeuws vorige echtgenote ervan met een jongere dienstmeid vreemdgegaan te zijn. Rooschild beschuldigde Hoogsaet er bovendien van goederen te hebben verduisterd die niet tot de huwelijksgemeenschap behoorden. Rooleeuw liet Hoogsaet dan ook volledig weg uit zijn testament. Na de dood van Rooleeuw hertrouwde Hoogsaet in 1973 met Jan Schildt, een chirurgijn.

Eén van de beste werken van Rembrandt?

Ondanks de drie huwelijken bleef Hoogsaet kinderloos. Hoogsaet liet zich in 1657 door Rembrandt schilderen. Het portret van Catrina Hoogsaet wordt door Britse kunstkenners gezien als één van Rembrandt beste werken.

2.Titus van Rijn (1641-1668)

De enige overlevende zoon

Meerdere keren schilderde Rembrandt zijn zoon Titus. Op dit schilderij is Titus, vermoedelijk achttien jaar oud, afgebeeld als Franciscaner monnik in monnikspij. Titus was een bijzonder figuur binnen het gezin Van Rijn, omdat hij de enige van de vier kinderen van Rembrandt en zijn vrouw Saskia was die niet als baby stierf. In september 1641 werd Titus geboren. Hij werd vernoemd naar Saskia’s zus Titia die in juni dat jaar overleed. Voordat Titus echter één jaar oud werd, overleed zijn moeder.

Rembrandt als Titus’ erfgenaam

Titus groeide op met zijn vader. Toe Titus veertien jaar oud was leefde het gezin Van Rijn - bestaande uit vader en zoon Van Rijn, Hendrickje Stoffels en halfzusje Cornelia – in armoede. Het gezin ging ten onder aan de schulden van Rembrandt. Rembrandt liet zijn zoon daarom een testament opstellen waarin hijzelf als erfgenaam van zijn zoon vastgelegd werd. Titus had namelijk alle bezittingen van zijn moeder geërfd. Titus verklaarde dat hij geheel uit vrije wil het testament had laten opstellen. In 1668 overleed Titus op 26-jarige leeftijd aan de pest. Zijn vrouw Magdalena van Loo was toen zwanger van hun eerste kind, dat Titia genoemd zou worden.

3. Herman Doomer (ca. 1595 – 1650)

Een lijstenmaker uit Duitsland

In 1640 werden Herman Doomer en zijn vrouw Baertje Martens door Rembrandt geschilderd. Doomer werd in Anrath, Duitsland geboren. Vanaf 1613 tot aan zijn overlijden in 1650 woonde hij echter in Amsterdam. Doomer was meubelmaker en ivoorsnijder en was gespecialiseerd in het werken met ebbenhout. Het is dan ook niet vreemd dat Doomer zo lang in Amsterdam woonde: in de handelsstad was ebbenhout relatief gemakkelijk te verkrijgen. Doomer richtte zich op het maken van schilderijlijsten.

Doomer en Rembrandt

De connectie tussen Doomer en Rembrandt ligt dan ook voor de hand. Het is aannemelijk dat Doomer lijsten leverde aan Rembrandt. Het is óók erg waarschijnlijk dat Doomer succesvol was in wat hij deed: je laten schilderen door Rembrandt kostte immers erg veel geld. Baertje Martens hechtte erg veel waarde aan de portretten van haarzelf en haar man. In verschillende testamenten die zij schreef zijn de werken opgenomen. Gezien het contact tussen Doomer en Rembrandt is het misschien niet toevallig dat één van de zoons van Doomer, Lambert, kunstschilder werd. Er wordt soms aangenomen dat Lambert rond 1644 bij Rembrandt in de leer ging.

4. Jeremias de Decker (1609-1666)

Een vluchtelingengezin

Rembrandt schilderde dit portret van één van zijn vrienden in 1666. Geboren in Dordrecht in 1609 was Jeremias de Decker de oudste uit een gezin met zes kinderen. De vader van De Decker was afkomstig uit een adellijke katholieke familie uit Antwerpen. Hij bekeerde zich echter tot het protestantisme en moest noodgedwongen naar de Noordelijke Nederlanden verhuizen. Het gezin verhuisde in 1616 naar Amsterdam waar de vader van De Decker in kruiden en specerijen ging handelen.

De huiselijke dichter

De Decker was autodidact. Zo leerde hij zichzelf meerdere talen lezen. Hij wordt gezien als de eerste dichter die ‘huiselijke poëzie’ schreef. In dit genre werd het huiselijke leven en het privéleven beschreven. De Decker schreef erg toegankelijk, gebruikte eenvoudige taal en critici noemden zijn werk eerlijk en oprecht. De Deckers vader, Abraham de Decker, stimuleerde zijn zoons belangstelling voor de letteren. De Decker had een goede band met zijn vader. Eén van de meest bijzondere gedichten uit het werk van De Decker is dan ook 'Suchten en tranen over ’t lyck mijns vaders', dat hij in 1658 na het overlijden van zijn vader schreef. Eén van de meest bekende werken van De Decker is 'Goede Vrijdagh ofte het lyden onzes Heeren', waarin de lijdensweg beschreven wordt.
De Decker was van plan de schilderijen van zijn vriend Rembrandt in een aantal bijschriften te beschrijven. Dit plan is echter nooit uitgevoerd. De Decker is nooit getrouwd geweest en woonde tot zijn dood in 1666 bij zijn ouders.

5. Eleazar Swalmius

Een predikantennest

Eleazar Swalmius werd in 1582 geboren als zoon van predikant Hendricus Swalmius. In 1625 werd Swalmius, die zelf ook predikant werd, predikant in Amsterdam. Samen met zijn broers Hendricus en Arnoldus nam hij deel aan de strijd tegen de remonstranten. Al op 23-jarige leeftijd trok Swalmius door Nederland om als predikant het geloof van de contraremonstranten te verkondigen. Contraremonstranten richtten zich tegen de vrijere leer van de remonstranten. Zij wilden vasthouden aan het calvinistische idee van de predestinatie. Swalmius kwam uit een echt predikantennest. Niet alleen hijzelf en zijn broers, maar ook zijn drie zonen zijn allen meer dan 40 jaar werkzaam geweest als predikant. In 1652 overleed Swalmius en werd hij in de Oude Kerk te Amsterdam begraven.

Een echte Rembrandt of niet?

Waarschijnlijk heeft de familie Swalmius Rembrandt goed gekend. Zo was de broer van Swalmius, Carel Swalmius, aanwezig als getuige bij het opstellen van het testament van Rembrandt en Saskia. Toch is het lang onduidelijk geweest of het portret van Swalmius echt door Rembrandt geschilderd is. Op het schilderij zat een dikke, gele vernislaag waardoor Rembrandtkenners het werk niet goed konden bestuderen. Uiteindelijk werd het portret gerestaureerd en onderzocht door professor Ernst van de Wetering. Hij bevestigde na het onderzoek dat het inderdaad om een echte Rembrandt ging.

Vond Rembrandt de ‘selfie’ uit?

Naast portretten van anderen maakte Rembrandt ook veel portretten van zichzelf. Rembrandt schilderde tijdens zijn leven zo’n 80 zelfportretten. De zelfportretten konden gebruikt worden als een soort zelfpromotie. De BBC vergeleek Rembrandts werken dan ook voor de grap met de ‘selfies’ van nu.