Acht mensen, acht persoonlijke verhalen en een oorlog vol dilemma's

De oorlog was het grote keerpunt in de 20e eeuw. Maar tegelijk eentje die meer dan 60 miljoen levens kostte en een nog veel groter aantal compleet op zijn kop zette. Voor iedereen die méér wil weten over de Tweede Wereldoorlog is daarom de nieuwe tentoonstelling in het Oorlogsmuseum Overloon een must.

De nieuwe presentatie, maar liefst 1400 m2 groot, behandelt de belangrijkste acht thema’s uit
die periode, zodat je veilig kunt zeggen dat de héle oorlog, zoals die in Nederland plaatsvond,
wordt uitgelegd. Dat gebeurt met een tijdlijn om het overzichtelijk te houden, maar die tijdlijn is niet dwingend. Het is meer een ‘adviesroute’ waarvan ieder naar eigen inzicht kan afwijken.
De acht thema’s worden niet abstract maar eerder menselijk uitgewerkt in de tentoonstelling. Zo komt bijvoorbeeld Arthur Seyss-Inquart erin voor als verpersoonlijking van het thema Overheersen. En werkte mevrouw Hélène Egger hieraan mee, zodat ook haar ervaringen over Uitsluiten verteld kunnen worden aan een groot publiek.

Koningin Wilhelmina

Een ander thema dat aan bod komt, is Uitwijken genoemd, met koningin Wilhelmina in de hoofdrol. Veel Nederlandse militairen voelden zich verraden toen bekend werd dat het staatshoofd in de turbulente meidagen naar Londen was “gevlucht” en gooiden het bijltje én de wapens erbij neer. De vraag is natuurlijk of die keuze om uit te wijken zo verkeerd was. Maar hoe ervaarde zij dat dilemma zelf als koningin? Of als mens?
Ook anderen wisten op enig moment uit te wijken naar niet-bezet gebied. De Engelandvaarders zijn daarvan de bekendste groep en natuurlijk komen ook zij aan bod in de nieuwe presentatie. Opmerkelijk daarbij is dat veel van de mensen die wisten te ontkomen aan de bezetting soms een jaar of langer nodig hadden om in Engeland te komen, om dan in veel gevallen klaargestoomd te worden voor werk achter de linies… Zo belandden ze, meestal letterlijk, in no-time weer in Nederland.

Samenhang tussen toen en nu

De acht verhalen weerspiegelen samen de bezetting. De nieuwe tentoonstelling vormt het hart van de vernieuwing in Overloon. Aansluitend presenteert het museum in een enorme hal zijn collectie militair materieel. Zo staan bezetting en bevrijding in Overloon naast elkaar. Een logisch geheel, zo lijkt het, maar daar houdt het niet op. Want uiteindelijk zal het museum gestoeld zijn op drie pijlers: bezetting, bevrijding en vrijheid. Het museum zal daarbij volledig met het omliggende park geïntegreerd worden.
De contrasterende mogelijkheden die zo worden geboden geven alle ruimte om de dilemma’s uit de oorlog scherp neer te zetten. En zo aanleiding te geven tot denkwerk. Want een oorlogsmuseum kan natuurlijk nooit alleen maar een historisch museum zijn… de thematiek is van alle tijden / actueler dan ooit. We zouden graag zeggen: doorhalen wat niet van toepassing is – maar we hoeven maar om ons heen te kijken… Overloon steekt in op het duiden van maatschappelijk onderstromen en het attenderen op ieders eigenstandige rol om kritisch te zijn op volksmennerij en haatzaaien.

NL/WO2 opent begin oktober voor het publiek. Voor de ontwikkeling tekenden het NIOD, Bureau Duinzand, Platvorm en Studio Koolmees. Financieel werd de nieuwe tentoonstelling ondersteund door Provincie Noord-Brabant, Gemeente Boxmeer, het Mondriaan Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Vrienden-stichting van het museum. Meer informatie is te vinden op www.oorlogsmuseum.nl