Achtergrond bij terreuraanslag op vliegtuig boven Lockerbie

Vandaag werd bekend dat dat de Libische regering Britse en Amerikaanse onderzoekers toestemming wil geven om de voormalige chef van de Libische inlichtingendienst Abdullah al-Senoussi te verhoren. Dit is een belangrijke verdachte van de Lockerbie-aanslag in 1988, waarbij een bom tot ontploffing werd gebracht aan boord van een vliegtuig, boven het Schotse plaatsje Lockerbie.

De aanslag

Op 21 december 1988 om 18.25 uur vertrok vlucht 103 van de Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Pan Am vanuit Londen Heathrow naar New York met 259 mensen aan boord. Om even over zeven uur verdween het vliegtuig van de radar. Door een explosie in het bagageruim ontplofte het gehele vliegtuig in de lucht boven het Schotse plaatsje Lockerbie. Alle inzittenden - 16 bemanningsleden en 243 passagiers - kwamen hierbij om het leven. Een brandende vleugel kwam in een woonwijk in Lockerbie terecht, waarbij op de grond nog eens elf mensen slachtoffer werden van de aanslag.

Verdachten

In eerste instantie dachten de Amerikaanse en Britse autoriteiten dat de aanslag het werk was van de Palestijnse extremistische organisatie PLO. Ook waren er aanwijzingen dat de aanslag een wraakactie was in opdracht van Iran nadat de VS op 3 juli 1988 een Iraans burgervliegtuig neerschoot. Hierbij kwamen alle 290 inzittenden om.

Betrokkenheid Libië

In 1991 werd na een uitgebreid onderzoek duidelijk dat Libië waarschijnlijk achter de aanslag zat. De koffer waar de bom inzat was gekocht door een Libische man waarna het spoor leidde naar de Libische geheime dienst. Abdel Basset al-Megrahi en Al-Amin Khalifa Fhima, beide agenten van de Libische geheime dienst, werden verdacht van betrokkenheid bij de aanslag en het aan boord smokkelen van de koffer waar de bom inzat. Libië weigerde het tweetal echter uit te leveren aan de VS, waarna de Verenigde Naties sancties afkondigde tegen Libië, waaronder een luchtvaart- en wapenembargo. Er ontstond een impasse: Libië weigerde mee te werken en de VN weigerde de sancties op te heffen. Pas in 1999 werden de twee verdachten uitgeleverd aan het neutrale Nederland, waar zij berecht zouden worden. In ruil hiervoor werden de sancties van de VN opgeheven.

Moammar Khadaffi

Op 3 mei 2000 begon het proces tegen de verdachten, die beiden claimden onschuldig te zijn. Op 31 januari 2001 werd al-Megrahi tot levenslang veroordeeld. Fhima werd vrijgesproken. Wat de rol van de Libische overheid is geweest bij de aanslag is nog steeds onduidelijk. In 2003 gaf de toenmalige leider van Libië, Moammar Khadaffi, toe dat het land inderdaad verantwoordelijk was voor de aanslag en betaalde een schadevergoeding aan de familie van de slachtoffers. Hij ontkende echter persoonlijk de opdracht tot de aanslag te hebben gegeven.

Tijdens de opstanden in Libië in 2011, waarbij Khadaffi werd afgezet, beweerde voormalig Minister van Justitie Mustafa Jalil dat Khadaffi wél persoonlijk de opdracht tot de aanslag had gegeven. Met het verhoren van de voormalige chef van de Libische inlichtingendienst al-Senoussi hopen de VS en Groot-Brittannië hier meer duidelijkheid over te krijgen.