Een schaapherder drijft zijn kudde schapen naar een afgesloten stuk land, Nederland 1916. Bron: Nationaal Archief 'Het Leven'.

Achtergrond van ‘op dreef zijn’

Wanneer iemand goed bezig is of op gang aan het komen is, kun je dit uitdrukken door te stellen dat iemand ‘op dreef is.’ Het woord ‘dreef’ bestaat al eeuwen en is tegenwoordig vooral bekend van deze uitdrukking. Vroeger werd dit woord echter in meer betekenissen gebruikt, maar ook de uitdrukking ‘op dreef zijn’ bestaat al honderden jaren. 


De uitdrukking ‘op dreef zijn’ wordt overigens al terug gevonden in de 17e eeuw. Spreekwoorddeskundige F.A. Stoett vermeldt dat de uitdrukking door Pieter Cornelis Hooft  (1581-1647) al werd gebruikt in zijn werk De Nederlandsche Historiën uit 1642. Hooft sprak van het ‘op der dreeve helpen van de handel.’ 


Het vee drijven


Van welke betekenis van het woord dreef ‘de uitdrukking precies afgeleid is, is niet helemaal duidelijk.  In de meest gangbare verklaring van de dreef gaat het om de doorgang voor het vee.  Deze dreven waren rechte wegen in boerendorpen en dienden als belangrijke hulpmiddelen voor de boeren. Zij gebruikten deze wegen om hun vee, bijvoorbeeld een kudde schapen, naar het open veld te drijven, zodat het vee daar kon grazen. Het vee werd hier dan zo snel mogelijk doorheen ‘gedreven’ door de boeren. Deze wegen werden ook wel ‘driften’ genoemd. ‘Op drift zijn’ betekent in het Nederlands dan ook precies hetzelfde als ‘op dreef zijn.’ In veel dorpen en steden bestaan er overigens nog steeds straatnamen die herinneren aan deze belangrijke wegen die door boeren werden gebruikt. Omdat het vee hier zo snel doorheen gejaagd werd, zou de uitdrukking ‘op dreef zijn’ haar huidige betekenis hebben kunnen krijgen.


Waterweg


Een andere betekenis van het woord ‘dreef’ waar de uitdrukking mogelijk iets mee te maken heeft, is die van waterweg. Ook een sloot werd en wordt soms een dreef of drift genoemd, dus ook hier zou de uitdrukking ‘op dreef zijn’ vandaan kunnen komen. Wat wel duidelijk is, is dat ‘op dreef zijn’ afkomstig is van een vervoeging van het woord drijven, dat is zowel bij de plek om het vee doorheen te drijven als bij de waterweg het geval.


Afbeelding


Rubrieken: 

Meld je nu aan voor onze nieuwsbrief. 

GM 2 cover - nu in de winkel

Het tweede nummer van 2024 is verschenen. Koop dit nummer bij een kiosk of boekhandel bij jou in de buurt

Saga vikingen

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

De wieg van de Zijderoute

Lees het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement.

cover GM3

Het extra dikke nummer van Geschiedenis Magazine verschijnt omstreeks 18 april. Neem vóór donderdag 4 april 23:59 u. een abonnement om dit nummer zonder verzendkosten te ontvangen. 

Ga mee op ontdekkingstocht naar archeologische vindplaatsen in binnen- en buitenland!