Act of Union: ontstaan Verenigd Koninkrijk

Op 1 januari 1801 gaat de Act of Union in werking waarmee Groot-Brittannië en Ierland worden samengevoegd in het Verenigd Koninkrijk. Het Ierse parlement wordt afgeschaft en het land wordt voortaan vertegenwoordigd in het parlement in Westminster, Londen. Dit stuit op veel verzet in Ierland zelf, maar desondanks wordt het plan doorgezet.

Roep om onafhankelijkheid

Ierland nam eind 18e eeuw veel ideeën over van de Franse Revolutie. Vrijheid en gelijkheid stonden hierbij hoog in het vaandel. Veel Ierse politici wilden katholieke emancipatie en parlementaire hervormingen bewerkstelligen, maar hun band met het in crisis verkerende Engeland hield hen tegen. Er waren echter ook radicalen die volledig wilden breken met Engeland. Theobald Wolfe Tone en Lord Edward Fitzgerald behoorden tot deze groep en richtten in 1792 de ‘United Irishmen’ op, die vocht voor een onafhankelijk eendrachtig Ierland. In 1795 heerste er een grimmige sfeer, waar sektarisch geweld schering en inslag was. De ‘United Irishmen’ vroegen Frankrijk om hulp, terwijl de Ierse Protestanten de Oranjeorde oprichtten om het protestantisme te verdedigen.

Ierse opstand

In mei 1798 begon de Ierse opstand, waarin werd gestreden voor zowel de hiervoor genoemde onafhankelijkheid als katholieke emancipatie en parlementaire hervorming. Deze opstand kwam voor Groot-Brittannië op een erg ongelegen moment. Vanaf 1793 was Engeland namelijk verwikkeld in een oorlog met Frankrijk. Door de gebeurtenissen in Ierland moest Engeland ook gaan nadenken over de verdediging van zijn westelijke grenzen. Het idee van een eigen parlement voor Ierland stond de Britse Prime Minister William Pitt de Jongere niet aan, omdat Ierland zich dan tegen Engeland kon keren.

Act of Union

De beste oplossing was volgens Pitt dan ook een Unie. Het Ierse parlement zou worden afgeschaft en Ierland zou vertegenwoordigers krijgen in het Parlement in Westminster, Londen. Ierland, Engeland en Schotland zouden voortaan samen verder gaan als het Verenigd Koninkrijk, de Anglicaanse kerk zou de officiële kerk van Ierland worden en er zou geen katholieke emancipatie plaatsvinden. Ondanks veel verzet werd de Act of Union in augustus 1800 ondertekend en deze zou vanaf 1 januari 1801 in gaan.

George III en zijn veto

Alleen parlementaire hervorming was echter niet genoeg om het probleem in Ierland op te lossen. Katholieke emancipatie was nodig om van het Verenigd Koninkrijk een succes te maken. Pitt erkende dit en had de intentie de beloofde sociale hervormingen door te voeren. Koning George III zag echter geen heil in dit plan en sprak zijn veto uit. Dit was rede voor Pitt om in maart 1801 af te treden als Prime Minister.

Katholieke emancipatie

In 1823 richtten Daniel O’Connell, Richard Lalor Sheil en Sir Thomas Wyse  de ‘Catholic Association’ op. De organisatie streed voor katholieke emancipatie. Omdat ook de meest conservatieve Britse parlementariërs niet zaten te wachten op een nieuwe burgeroorlog in Ierland, accepteerde het Britse parlement in 1829 de ‘Roman Catholic Relief Act’, waarmee katholieke emancipatie weer een stapje dichterbij kwam. De Act of Union werd echter pas officieel afgeschaft op 15 januari 1922, toen de Ierse Vrijstaat erkend werd.