Amarna: de vergeten hoofdstad van het oude Egypte

Het oude Egypte kende tijdens haar geschiedenis veel belangrijke steden. Zo was Memphis lange tijd de hoofdstad van de farao’s, en was Luxor het centrum van de belangrijke cultus van de god Amon-Ra. Maar voor farao Achnaton, die regeerde van 1352 tot 1336 voor Christus, en zijn koningin Nefertiti voldeden deze steden niet. Ze besloten om een volledig nieuwe hoofdstad te bouwen: Amarna.

Religieuze revolutie

Toen Achnaton de troon besteeg, bestond de religie van het oude Egypte uit veel verschillende goden zoals Isis, Osiris en Anubis. Deze werden vaak afgebeeld als mensen, dieren of een combinatie van de twee. De belangrijkste god in dit pantheon was Amon-Ra. De ‘ketterse farao’ Achnaton liet deze traditionele godsdienst al vrij snel na zijn troonbestijging achter zich en richtte zich op het vereren van maar één god: Aton, de zon. Deze werd enkel afgebeeld als een zonneschijf met zonnestralen. Op reliëfs waarop het koningspaar Achnaton en Nefertiti werden afgebeeld, hadden die stralen ook handen, waarmee Aton de ankh, het symbool voor leven, aan de farao gaf. Op die manier zorgde Aton, de bron van al het leven, via de farao voor de mensen.

Kaart van Amarna en omgeving Achnaton

Nieuwe hoofdstad

In het vijfde jaar van zijn regering koos Achnaton ervoor om een volledig nieuwe stad te bouwen ter ere van Aton in Midden-Egypte. Deze stad noemde hij Achetaton, wat ‘de horizon van de god Aton’ betekend. Tegenwoordig heet de plaats Tell el-Amarna oftewel ‘Amarna’. De stad werd in hoog tempo door de farao uit de grond gestampt; er moesten dan ook 30.000 mensen wonen, waaronder het hele hof. De nieuwe stad werd exemplarisch voor de eigengereidheid van koning Achnaton en zijn regeerperiode wordt dan ook wel de ‘Amarna-periode’ genoemd. Achteraf was deze periode maar een korte onderbreking in de verder zeer consequente Egyptische cultuur. Na de dood van Achnaton werden zijn hervormingen teruggedraaid door zijn opvolgers. De traditionele godsdienst werd in ere hersteld en Amarna werd verlaten. Tevergeefs probeerden de Egyptenaren om deze ‘blasfemische’ periode uit de geschiedenis te wissen.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Het Amarna-project

Juist omdat Amarna al na ongeveer elf jaar weer snel verlaten werd, is de stad relatief goed bewaard gebleven. De eerste moderne opgravingen vonden plaats in 1892 en door de jaren heen zijn er veel belangrijke vondsten gedaan, zoals het beroemde hooft van koningin Nefertiti dat nu in Berlijn staat. Vanaf 1977 begonnen het archeologische onderzoek van het ‘Amarna-project’ onder leiding van professor doctor Barry Kemp en de Egypt Exploration Society, dat tot op de dag van vandaag duurt. Op de website van het project wordt de stad uitgebreid beschreven en het onderzoek dat daar gedaan wordt heeft al aan veel wetenschappelijk onderzoek bijgedragen. Op deze manier leert juist de periode die de Egyptenaren zelf wilden vergeten ons veel over het dagelijks leven in de oudheid.