Beeldenstorm en protestantisme in Roermond

Op 26 mei 2014 hield archeoloog Jente van den Bosch een presentatie over een unieke vondst in Roermond. Er was in de weken ervoor een grote glasvondst gedaan, die bestaat uit gebrandschilderd en gekleurd glas. Volgens de archeoloog zijn dit de restanten van de beeldenstorm van eind zestiende eeuw. In Roermond was de beeldenstorm onderdeel van het opkomend protestantisme aldaar.

Roermond in de zestiende eeuw

Eind zestiende eeuw werd een levendige handel bedreven vanuit Roermond met het Rijnlandse gebied. De handelaren van de stad kwamen zo in aanraking met volgelingen van de leer van Luther in Duitsland. Ze raakten geïnteresseerd en trokken naar dorpen als Heinsberg en Wassenberg om daar naar de Lutherse predikanten te luisteren. Omdat deze preken in de buitenlucht plaatsvonden, worden ze ook wel ‘Hagenpreken’ genoemd. Het stadsbestuur, dat bestond uit Rooms-katholieken, wilde hier een stokje voor steken. Er vonden huiszoekingen plaats, waarbij uitgaven van het Nieuwe Testament van Luther in beslag werden genomen en op de markt werden verbrand.

Maarten Luther

Luther was een Duitse theoloog die was geboren in het plaatsje Eisleben in 1483. Aanvankelijk studeerde hij rechten, maar na een persoonlijke ingeving ging hij in 1505 naar het Augustijner klooster om daar monnik te worden. Later werd hij priester en filosofiedocent in Wittenberg.

De stellingen van Luther

Luther had inhoudelijke bezwaren tegen de Rooms-katholieke leer. Hij verzette zich vooral tegen het ‘aflaatsysteem’. Dit hield in dat gelovigen hun zonden konden ‘afkopen’ door geld te geven aan de kerk. Daarvoor zou God hen dan hun zonden vergeven. Luther geloofde echter dat God de mens zijn zonden vergeeft als deze berouw toont. Hij formuleerde uiteindelijk vijfennegentig stellingen die hij op de deur van de kerk van Wittenberg vastspijkerde. Deze daad wordt gezien als het beginpunt van de reformatie.

De reformatie

In de reformatie kwam de nadruk veel meer te liggen op de Bijbel, die voortaan letterlijk moest worden opgevat. Het gezag van de kerk en de paus moest worden verminderd. Nadat Luther een eigen versie had uitgebracht van de Bijbel, ontstonden er steeds meer Lutherse gemeenten. Het waren deze gelovigen met wie de Roermonders in contact kwamen.

Protestantisme in Roermond

In de stad Roermond kwamen een aantal Lutherse predikanten. De eerste was Jacob van Lovendaal. De Rooms-katholieke overheid rekende met hem af: hij werd gemarteld en verbrand. Na Lovendaal kwam Ludovicus Ornaeus naar de stad. Het stadsbestuur sloot de stadsporten voor hem, maar de man werd in het geheim alsnog naar binnen gevoerd. De stadhouder ontdekte dat er weer gepredikt werd en wilde de man de stad uit zetten. Het verzet hierop was groot. Er volgde een ware beeldenstorm in Roermond, die begon met de bestorming van de parochiekerk. Hierna werden andere kerken geplunderd, altaren en beelden verbrand en kunstschatten vernield.

De grote glasvondst van 2014 zou heel goed van een gebouw geweest kunnen zijn dat tijdens de beeldenstorm is vernield. Vermoedelijk is het van het vroegere voogdijcomplex, waar het bestuurscentrum van de stad gevestigd was.