Beknopte achtergrond bij de genocide in Rwanda

Ik schrijf geen boek vanuit een marketingstrategie. Ik wilde over Rwanda schrijven omdat het een intrigerend, complex, interessant onderwerp is

Aldus de Belgische auteur Koen Peeters, die donderdag 28 maart 2013 de E. du Perronprijs in ontvangst zal nemen voor zijn boek ‘Duizend Heuvels’, een roman over Rwanda. Dit Centraal-Afrikaanse land en haar geschiedenis zijn onlosmakelijk en bijna vanzelfsprekend verbonden met de genocide van 1994. Dat deze genocide plaatsvond  weten we, maar hoe zag de aanloop naar deze gruwelijke burgeroorlog er eigenlijk uit?

In de 15e eeuw werd de kiem gelegd voor het conflict dat eeuwen later in alle hevigheid los zou barsten. In die periode kregen de Hutu’s, een volk van landbouwers, te maken met de Tutsi’s, een krijgers- en herdersvolk dat zich vanuit Oost-Afrika in Rwanda vestigde. De Tutsi’s integreerden als etnische minderheid vreedzaam in het maatschappelijke systeem. In de loop van de tijd groeide de minderheid en namen zij steeds meer belangrijke sociale en economische posities in. Tot en met de 19e eeuw was er sprake van een grote sociale mobiliteit en leefden de Hutu’s en Tutsi’s niet of nauwelijks op gespannen voet met elkaar.

Onafhankelijkheid van België

Rwanda werd in 1903 een Duitse kolonie. De Duitsers maakten onderscheid tussen de verschillende rassen en beschouwden de Tutsi’s als superieur. Deze rassendiscriminatie werd voortgezet door de Belgen die vanaf 1916 het stokje van Duitsland overnamen. Zij legden vrijwel het gehele landsbestuur in handen van de Tutsi’s. In de volgende decennia namen de spanningen alleen maar toe. Na de troonsbestijging van koning Kigeri V brak in 1959 een gewelddadige opstand uit, die in 1960 uitmondde in de ‘Hutu-revolutie’. Als gevolg daarvan werd Kigeri afgezet en kwam het landsbestuur in handen van de Hutu’s. In 1962 verkreeg Rwanda volledige onafhankelijkheid van België.

Etnische conflicten in Rwanda

De periode die volgde stond in het teken van een instabiele politieke en economische situatie, en voortdurende etnische conflicten. Vanaf 1978 braken relatief stabiele jaren aan onder Hutu-president Habyarimana. Eind jaren ’80 zette een economische crisis de verhoudingen weer op scherp. De verzetsdrang van de Tutsi’s, die zich op vele vlakken benadeeld voelden, laaide op. In 1994 resulteerden de spanningen in een bloedig conflict. Op 6 april van dat jaar kwam president Habyarimana om het leven nadat het vliegtuig waarin hij zich bevond was neergeschoten. Het was het startschot voor de gruwelijke burgeroorlog die aan bijna een miljoen Tutsi’s en gematigde Hutu’s het leven zou kosten.

Over de recente geschiedenis van Rwanda is al het nodige geschreven. Toch is het werk van Koen Peeters, een roman waarin hij zich naar eigen zeggen vooral afzet tegen de heersende clichés over ‘zwart Afrika’, door de jury beoordeeld als een waardevolle bijdrage aan de multiculturele samenleving. Op donderdag 28 maart 2013 kreeg hij een geldbedrag van 2500 euro en een kunstwerk overhandigd van de Tilburgse wethouder van cultuur.