Claus van Amsberg, prins der Nederlanden

Er zijn weinig mensen binnen de Nederlandse koninklijke familie meer omstreden dan Claus von Amsberg, man van Beatrix Wilhelmina Armgard. Wanneer bekend wordt dat hij gaat trouwen met prinses Beatrix ontstaat er hevig protest. Er is namelijk bekend gemaakt dat hij in het verleden lid is geweest van de Hitlerjugend en de Wehrmacht. Tijdens de feestelijke ceremonie wordt er een rookbom gegooid tegen de koets die het bruidspaar naar de kerk vervoert. De sfeer in Amsterdam is grimmig. Toch weet Claus zich uiteindelijk op te werken tot één van de populairste leden van ons koningshuis.

Jeugdjaren – Tanzania & Bad Doberan

Claus van Amsberg werd op 6 september 1926 op het Noord-Duitse landgoed Dötzingen geboren  als zoon van Claus-Felix von Amsberg en Gosta von dem Bussche-Haddenhausen. Zowel zijn vader als moeder waren van adellijke afkomst. In 1928 vertrok het gezin naar de voormalig Duitse kolonie Tanganyika (het huidige Tanzania), omdat zijn vader daar bedrijfsleider van een plantage kon worden. Hier woonde de familie gedurende tien jaar, waar Claus een erg gelukkige jeugd kende. Claus genoot van de vrijheid en ruimte die Afrika bood en was dan ook verbolgen toen zijn moeder hem en zijn zusje in 1933 naar familie in Bad Doberan aan de Duitse Oostzeekust stuurde om Duitse scholing te krijgen. De jonge Claus kon zijn draai in Duitsland alles behalve vinden en werd in 1936 door heimwee overmand terug gestuurd naar Tanganyika. Hier werd hij op een Duitse kostschool in Lushoto geplaatst, waar hij twee jaar zou verblijven.

Tweede Wereldoorlog

In 1938 ging Claus van Amsberg samen met zijn moeder terug naar nazi-Duitsland. Hier volgde de prins zijn middelbare schoolopleiding aan het internaat Baltenschule in Misdroy, Pommeren. Aan dit internaat genoten veel leerlingen van adellijke afkomst en zeer gegoede families een opleiding, wat het tot een prestigieuze school maakte. Toenemend oorlogsgeweld zorgde echter voor een onwerkbare situatie en in 1943 verhuisde de toen 16-jarige Claus naar zijn grootmoeder in Bad Doberan. Hier volgde hij zijn schoolopleiding op het Friderico-Francisceum-Gymnasium. In datzelfde jaar werd hij verplicht lid van de NSDAP-Jungvolk en de Hitlerjugend. Van augustus 1943 tot januari 1944 werd hij ingezet als Marinehelfer in de omgeving Kiel. Hierna werd de Van Amsberg opgeroepen voor de Reichsarbeitsdienst en twee maanden ingezet in de stad Königsberg/Neumark (huidige Chojna, Polen). Eenmaal terug behaalde hij in juli 1944 een (oorlogs)diploma van zijn middelbare school.

Militaire dienst

Na het behalen van dit oorlogsdiploma werd Claus van Amsberg opgeroepen voor militaire dienst. Hij werd ingedeeld bij een pantserdivisie en verbleef onder andere in Denemarken en Italië. Uiteindelijk heeft hij nooit aan gevechtshandelingen deel hoeven nemen en heeft hij naar eigen zeggen na zijn opleiding geen schot meer gelost. Op 2 mei 1945 werd hij als krijgsgevangene van de Amerikanen naar het interneringskamp in Ghedi gebracht, waar hij werk kreeg als tolk en chauffeur. Hierna werd hij naar het Amerikaanse kamp Latimer in Engeland overgeplaatst waar hij ook als tolk diende. Eind 1945 werd hij vrijgelaten en ging Claus terug naar zijn geboorteplaats Hitzacker aan de Elbe. In 1947 legde hij in Lünenburg andermaal een eindexamen af, omdat zijn middelbare school diploma, behaald tijdens de oorlog, niet erkend werd. Zijn ouders werden als vermeende vijanden van het Britse Rijk vastgehouden in een interneringskamp in Afrika. Zij werden in 1947 vrijgelaten en zo was de familie weer herenigd.

Na de oorlog: diplomaat

Prins Claus was van plan zijn studie weer op te pakken, maar om verschillende redenen kon hij zijn eerste keus, werktuigbouwkunde, niet volgen. Na een jaar in een machinefabriek gewerkt te hebben besloot hij rechten te gaan studeren aan de Universiteit van Hamburg. In 1956 rondde hij zijn studie af en richtte hij zich op een carrière als diplomaat. In 1957 trad Claus in dienst bij het West-Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken. Hierna werkte hij tot 1961 op de Duitse ambassade in de Dominicaanse Republiek en tot 1963 op de ambassade in Abidjan, Ivoorkust. In 1963 begon hij met werken bij het ministerie van Buitenlandse Zaken in Bonn in de sectie Economische Betrekkingen met Afrika ten zuiden van de Sahara.

Huwelijk met Beatrix

Toen in 1965 foto’s in De Telegraaf opdoken van Beatrix die hand in hand liep met een toen nog onbekende man, werd al snel duidelijk dat het ging om de Duitse diplomaat Claus van Amsberg. Zij hadden elkaar op oudejaarsavond 1962 voor het eerst ontmoet op een feestje en in de drie jaren daarna een sterke band opgeboud. In Nederland heerste ontsteltenis over de relatie vanwege het verleden van Claus. De regering stelde een commissie aan, geleid door dr. Lou de Jong van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, om de achtergrond van Claus te onderzoeken. Het rapport dat werd opgesteld pleitte hem vrij, waardoor niets een huwelijk meer in de weg stond.

Rookbom, Kasteel Drakensteyn en komst van kinderen

Claus won sympathie bij de Nederlandse bevolking door een rechtstreeks interview waarin hij een minuut lang in het Nederlands zijn verloving met Beatrix aankondigt. Op 10 maart 1966 stappen Claus en prinses Beatrix in het huwelijksbootje. Claus kreeg de titel Prins der Nederlanden en Jonkheer van Amsberg, maar de onrust was nog niet helemaal tot bedaren gebracht. De dag werd ontsierd door een rookbom die naar de koets werd gegooid waarin het huwelijkspaar zich naar de kerk begaf. Het prinselijk paar nam zijn intrek in Kasteel Drakensteyn in de Lage Vuursche. In 1967 werd hun eerste zoon geboren: Willem-Alexander. Het jaar erop werd Friso (1968-2013) geboren en weer een jaar later Constantijn (1969).

Groeiende populariteit

In korte tijd wist prins Claus de sympathie van de Nederlandse bevolking te winnen. Al snel na het huwelijk sprak Claus bijna accentloos Nederlands en was hij vertrouwd met de Nederlandse samenleving. Veel aandacht ging uit naar de opvoeding van de kinderen. Daarnaast hield Claus zich veelal bezig met ontwikkelingssamenwerking. Hij was actief in verschillende commissies en werd benoemd tot voorzitter van de Nationale Commissie voor de Ontwikkelingsstrategie 1970-1980 en voorzitter van de Stichting Nederlandse Vrijwilligers. Ook kreeg hij een ‘functie’ als Bijzonder Adviseur van de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. Claus was dan ook veel in het buitenland te vinden. Naast deze functies bekleedde hij in de loop van de jaren nog tal van andere functies in belanghebbende Nederlandse organisaties en commissies.Toen Koningin Juliana op 30 april 1980 afstand deed van de troon, volgde Prinses Beatrix haar moeder op als Koningin. Prins Claus bleef een belangrijke functie vervullen voor Beatrix, waarbij hij vaak advies gaf en invloed uitoefende op haar.

Prins Claus en de stropdas

In de jaren tachtig en negentig begonnen gezondheidsproblemen Prins Claus parten te spelen. Hij moest stoppen met een aantal taken, waarbij kroonprins Willem-Alexander de honneurs waarnam. Desalniettemin bleef hij het Nederlandse publiek boeien met zijn toepasselijke charmante eigen stijl. Het bekendste voorbeeld hiervan is toen hij zich op 9 december 1998 ontdeed van zijn stropdas tijdens een publieke manifestatie en alle mannen opriep hetzelfde te doen als protest tegen het strakke keurslijf.

Gezondheid

Uiteindelijk zouden gezondheidsproblemen Prins Claus van Amsberg op 6 oktober 2003 fataal worden. Hij overleed in het AMC in Amsterdam aan de gevolgen van de ziekte van Parkinson en een longontsteking op 76-jarige leeftijd.