Controversiële staatsbezoeken door de jaren heen

Op 26 en 27 december 2016 zal een controversieel staatsbezoek plaatsvinden. De Japanse premier Shinzo Abe brengt dan een bezoek aan Hawaï. Hier ontmoet hij de Amerikaanse president Barack Obama en zij zullen gezamenlijk de slachtoffers van Pearl Harbor herdenken. Nooit eerder bezocht een zittend Japans premier het oorlogsmonument van Pearl Harbor. Dergelijke controversiële staatsbezoeken zijn niet ongewoon. Hier enkele andere controversiële staatsbezoeken.

Japanse premier Abe naar Pearl Harbor

Op 7 december 1941 voerde de Japanse krijgsmacht een verrassingsaanval uit op de Amerikaanse marinebasis te Pearl Harbor. Deze aanval kostte aan zo’n 2.400 Amerikanen het leven en zorgde voor grote schade aan de Amerikaanse vloot. De aanval op Pearl Harbor was voor de Amerikanen aanleiding om mee te doen met de Tweede Wereldoorlog. Met zijn aankomende bezoek is Shinzo Abe de eerste Japanse premier die een bezoek brengt aan het oorlogsmonument van Pearl Harbor. Dit is een controversieel staatsbezoek, omdat al aangekondigd is dat de premier geen excuses zal maken voor de aanval. Het bezoek dient slechts om respect te tonen aan de gevallenen.

Barack Obama bezoekt Hiroshima

Shinzo Abe werd eerder dit jaar voorgegaan door de Amerikaanse president Barack Obama. Die bracht in mei van dit jaar, als eerste Amerikaanse president, een bezoek aan Hiroshima. In deze stad kwamen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog 140.000 mensen om het leven door een Amerikaanse atoombom. Drie dagen later op 9 augustus 1945 gooiden de Amerikanen een tweede atoombom op Nagasaki. Hierbij kwamen 70.000 mensen om het leven. Na deze tweede aanval gaf Japan zich over. Bij zijn bezoek aan Hiroshima legde Obama een krans en hield een toespraak. Ook Obama bood geen excuses aan voor de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ondanks dat veel Japanners het bezoek van Obama waardeerden, kan dit staatsbezoek onder de noemer van controversiële staatsbezoeken geplaatst worden. Veel slachtoffers van de atoombommen verwachtten een excuses van de Amerikaanse president. In de buurt van de ceremonie werden enkele kleine betogingen gehouden. Tegelijkertijd hadden andere Aziatische landen, die tijdens de oorlog geleden hebben onder de acties van Japan, gewaarschuwd dat een presidentieel excuus ongepast zou zijn. Zo stelde China dat meer aandacht voor het Japanse optreden in Nanking tijdens de Tweede Wereldoorlog meer gepast zou zijn geweest.

Koningin Beatrix bezoekt Indonesië

Van 21 tot 31 augustus 1995 bracht koningin Beatrix een staatsbezoek aan Indonesië. Het bezoek was bepaald geen succes. Op 17 augustus 1995, vlak voor het staatsbezoek aan Indonesië dus, vierde Indonesië de 50-jarige onafhankelijkheid van Nederland. Dit wierp een schaduw over het staatsbezoek. De koningin kreeg een kille ontvangst en moest bij meerdere gelegenheden lang wachten op het verschijnen van de Indonesische president Soeharto. Ook een geplande ontmoeting tussen Nederlandse oorlogsveteranen en hun oud-tegenstanders in het bijzijn van Beatrix ging niet door. De Indonesiërs kwamen niet opdagen: zij hadden geen toestemming van hun regering. Koningin Beatrix zou excuses hebben willen aanbieden voor het Nederlandse optreden van 1945-1949. Dit ging uiteindelijk niet door.

Willy Brandt naar Polen

Willy Brandt, bondskanselier van de Bondsrepubliek Duitsland van 1969-1974, geniet vooral bekendheid vanwege zijn Ostpolitik. Tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog probeerde hij relaties tussen oost en west te verbeteren. Deze politiek wordt vooral belichaamd door het staatsbezoek van Willy Brandt aan Polen. Op 7 december 1970 bracht hij een bezoek aan het gedenkteken van de opstand in het getto van Warschauw. De Joodse bevolking van het getto kwam hierbij in 1943, zonder succes, in opstand tegen de Duitse bezetters. Een enorm aantal opstandelingen sneuvelde. Ook gewone burgers sneuvelden of werden naar concentratiekampen gestuurd. Tijdens zijn bezoek maakte Willy Brandt een knieval bij het monument. Hiermee maakte hij excuses voor het Duitse optreden tijdens de oorlog. Willy Brandt ontving in 1971 de Nobelprijs voor de Vrede.

De Ostpolitik van Willy Brandt verdeelde de West-Duitse bevolking. Een deel van de bevolking steunde Brandt. Zijn acties zouden zorgen voor verandering in Oost-Europa. Diplomatieke banden onderhouden met deze landen was beter dan hen te isoleren. Een ander deel van de bevolking was fel gekant tegen de politiek van Brandt. Onder hen waren veel Duitsers die aan het einde van de oorlog westwaarts gedreven waren. Sommigen gingen zover om de acties van Brandt illegaal te noemen.