Dagboeken van Josef Mengele

Josef Mengele die bruine ogen wilde veranderen in blauwe kijkers en bekend stond als de ‘Engel des doods’ schreef in de jaren na de oorlog over zijn vlucht vanuit Europa. De persoonlijke memoires van de arts uit Auschwitz worden morgen geveild in New York.

Hij was een Duits onderzoeker, legerarts en nationaalsocialist. Gedurende de laatste twee jaar van de Tweede Wereldoorlog werkte hij in het vernietigingskamp Auschwitz. Hij voerde daar medische experimenten uit op gevangenen. Met name op tweelingen.

Mengele

Mengele werd op 16 maart 1911 geboren in Günzberg, in Beieren. Vanaf 1930 studeerde hij geneeskunde en medische antropologie in München, Wenen en Bonn. Hij promoveerde in 1935 in de antropologie op het proefschrift  Rassenmorfologisch onderzoek van het voorste deel van de onderkaak bij de vier raciale groeperingen. Een jaar later, in 1936, deed hij zijn artsexamen, waarna hij begon aan zijn coschap kindergeneeskunde in Leipzig. In 1937 werd hij arts-assistent in Frankfurt am Mein. Dat was tevens het jaar dat hij lid werd van de NSDAP. Het jaar daarop was een welbewogen jaar voor de jonge arts doordat hij zijn studie geneeskunde definitief afsloot, trouwde met Irene Schoenbein en zich aansloot bij de Waffen-SS.

Auschwitz

Mengele was afgestudeerd en werd in 1940  opgeroepen voor de Wehrmacht. Hij werd naar Polen gestuurd als bataljon arts. Dat was slechts voor korte duur, doordat hij in 1942 zwaar gewond raakte. Door zijn verwondingen die hij had opgelopen was het niet meer mogelijk naar het front terug te keren. Vanuit de hoofdstad werd hij op 30 mei 1943 wederom naar Polen gestuurd. Deze keer niet naar het front, maar naar het concentratiekamp Auschwitz waar hij als arts verantwoordelijk was voor de selectie van de gevangenen bij hun aankomst in het kamp. Mensen die niet door zijn selectie kwamen, werden naar de gaskamer gestuurd. Daar had hij dan ook zijn bijnaam Engel des doods aan te danken.

Medische experimenten

In Auschwitz deed hij verschillende medische experimenten op de gevangenen. Door de genetische overeenkomst had hij een voorkeur voor experimenten op tweelingen die het kamp werden binnengebracht. In een van zijn experimenten wilde hij een Siamese tweeling maken door een eeneiige tweeling aan elkaar te naaien. Een ander experiment had tot doel de kleur van de iris in het oog te veranderen van bruin naar blauw door het injecteren van een blauwe stof in de ogen om de patiënt ‘Arisch’ te maken. Ondanks de gruwelijke experimenten op de ‘patiënten’, worden sommige bevindingen van Mengele nog steeds toegepast in de medische wetenschap. Gedurende zijn tijd in Auschwitz leverde Mengele allerlei materiaal van zijn onderzoek aan het Keizer Wilhelm Instituut voor Antropologie, Menselijke Erfelijkheidsleer en Eugenetica in Berlijn.

Zuid-Amerika

Na de oorlog werkte Mengele vanaf 1945 tot 1949 als boerenknecht in Beieren, waarna hij via Italië naar Zuid-Amerika vluchtte, waar hij als illegaal arts ging werken. Hij scheidde in 1954 van zijn vrouw en bracht in 1956 nog een vakantie door in Zwitserland met zijn zoon, neef en de weduwe van zijn broer, waar hij in 1958 mee trouwde. Hij vroeg in de jaren ’50 nog een nieuwe Duitse pas aan onder zijn eigen naam en kreeg die ook nog toegestuurd. In 1958 werd hij gearresteerd door de Argentijnse politie wegens zijn werkzaamheden als illegaal arts werkzaam bij een ondergrondse abortuskliniek.

Pas op 3 augustus 1958 werd er een aanklacht tegen hem ingediend door schrijver Ernst Schnabel. In 1959 leidde het tot een arrestatiebevel. Vanaf 1960 emigreerde hij van Paraquay naar Brazilië. Hij was bang daar net als Adolf Eichman te worden ontvoerd. In 1979 overleed hij op 67-jarige leeftijd onder de naam Wolfgang Gerhard in Sao Paolo in Brazilië.

Dagboeken

Niet lang nadat de dood van Mengele in 1985 werd bevestigd, doken er dagboeken op van zijn hand. Een deel ervan werd gepubliceerd door het Duiste blad Bunte. Ook werd het gebruikt voor de Mengele Biografie. In 2004 werden de dagboeken in beslag genomen door de Duitse politie en overgedragen aan Rolf Mengele, zijn zoon.

De dagboeken die morgen worden geveild zijn  geschreven na de Tweede Wereldoorlog tijdens zijn verblijf in Zuid-Amerika. In de dagboeken zijn gedichten, autobiografische verhalen en filosofische gedachten te vinden van de oud-SS’er. Volgens het veilinghuis dat de dagboeken verkoopt, bevat het materiaal onder meer 31 historisch belangrijke manuscripten en is veertig procent biografisch. Een deel is geschreven in de periode dat Mengele in Paraguay verbleef, het andere deel in  zijn jaren in Brazilië. Naar schatting zullen de dagboeken tussen de 300 en 400 duizend dollar opbrengen.