David en Jonathan, rivalen maar toch vrienden

De koning van het Israëlitische rijk Juda maakte tijdens zijn leven verschillende vrienden en vijanden. Deze koning David leefde waarschijnlijk tussen 1040 v.Chr. en 970 v.Chr. en kreeg vanaf ongeveer 1010 v.Chr. het gezag over Juda en vanaf 1003 v.Chr. het gezag over het hele verenigde Koninkrijk Israël. Dit gezag kreeg hij echter niet zomaar cadeau. Het tragische verhaal van David en zijn vriend Jonathan beschrijft Davids moeilijke weg naar de troon.

Troonopvolgers

David was de zoon van Jesse van Bethlehem en Jonathan was de zoon van Saul koning van Israël. Beiden konden volgens het verhaal aanspraak maken op de troon. De Bijbel noemt David immers als uitverkorene voor de troon omdat uit zijn lijn de Messias voort zou moeten komen. Jonathan kon zijn aanspraak maken, omdat met de aanstelling van Saul als koning het leiderschap van de Israëlieten in principe erfelijk was geworden. Het verhaal zouden we kunnen beginnen met de overwinning van David op de reus Goliath.

Vriendschap

David ontmoet Jonathan als hij na het gevecht met de reus bij Saul geroepen wordt. Aanvankelijk heeft Saul veel respect voor David en hij neemt hem dan ook op in zijn hof. Hier raken David en Jonathan met elkaar bevriend. Deze vriendschap lijkt aanvankelijk vooral via Jonathan te lopen. Het is immers Jonathan die aan David zijn wapenrusting geeft en belooft hem steeds te zullen helpen. Ondertussen neemt de waardering van het volk voor David steeds verder toe. Verschillende overwinningen van David op bijvoorbeeld de Filistijnen spelen hierbij een rol.

Jaloezie

Saul ziet dit echter als een gevaar. Hoewel Jonathan zijn vader er aanvankelijk van weet te overtuigen om niets tegen David te ondernemen, probeert Saul David in een vlaag van jaloezie toch met zijn lans te vermoorden. Hierop vlucht David naar de plaats Naioth, waar hij korte tijd blijft. Als Saul tijdens de nieuwe maan een feest geeft nodigt hij echter wel David uit. Omdat David gevaar vermoed besluit hij echter naar familie in Bethlehem te gaan om daar een offerfeest bij te wonen. Dat Davids plaats leeg blijft aan Sauls tafel kan de koning niet verkroppen. Hij vindt dat het afgelopen moet zijn met de pogingen van David om Jonathans positie in te nemen en zet hierop de achtervolging op hem in.

Klaagdicht

Ondertussen is Saul nog steeds betrokken bij een oorlog met de Filistijnen. Als tijdens een gevecht zowel Jonathan als Saul omkomen, laat ook David zijn gevoelens voor Jonathan zien. Nadat een boodschapper hem het bericht heeft gemeld scheurt David zijn kleding als teken van rouw en componeert hij een klaagdicht over de dood van zowel Saul als Jonathan. Het was David er bij de vriendschap dus nooit om te doen geweest om Jonathan te verraden. Als blijk van zijn vriendschap neemt David Jonathans enige nog levende zoon op in het koningshuis.

Interpretatie

Binnen de Joodse en Christelijke traditie wordt het verhaal van David en Jonathan opgevat als een platonische vriendschap. Het verhaal dient daarbij om te verduidelijken dat echte vriendschap onbaatzuchtig behoort te zijn. Binnen de wetenschap bestaat een kamp dat stelt dat de relatie tussen David en Jonathan van homoseksuele aard zou zijn geweest. Hierover bestaat echter geen consensus. Over David worden meerdere verhalen verteld. In een van die verhalen pleegt hij overspel met een vrouw, Bathseba, waarmee hij later ook zou trouwen.   Geschiedenis Magazine heeft een Maand van de Geschiedenis-special, die vanaf 10 oktober te koop is. Kijk hier.