De bittere strijd om Coevorden tijdens het Rampjaar
Groningen staat bekend als de stad die tijdens het Rampjaar 1672 standhield tegen de troepen van de bisschoppen van Münster en Keulen. De stad weerstond de bombardementen van ‘Bommen Berend’, tot de Münsterse bisschop verslagen de terugtocht in moest zetten. Een klinkende overwinning voor de Republiek, zou je denken. De inwoners van Coevorden zouden het daar niet mee eens zijn geweest. Hun stad lag op de route van de marcherende legers en kreeg het zwaar te verduren. Tussen 1672 en 1673 werd de vestingstad Coevorden maarliefst drie keer belegerd.
Het eerste beleg
In 1672 - wat bekend staat als het Rampjaar - was de Nederlandse Republiek verwikkeld in de Hollandse Oorlog. De Republiek werd gelijktijdig aangevallen door England, Frankrijk en de Duitse bisschoppen van Keulen en Münster. De Franse troepen vielen vanuit het grondgebied van de Duitse bisschoppen aan en wisten al snel tot Utrecht te komen. De Bisschop van Münster trok juist noordwaarts, met het doel om Groningen te veroveren en de stad en diens gebied aan het bisschopdom toe te voegen.
Op 29 juni bereikten de troepen van de bisschop Coevorden en op 1 juli begon von Galen met het bombardement op de stad. Na vijf dagen van intensieve bombardementen en gevechten, dacht de bisschop dat de Coevordenaren zich al wel over zouden geven, hij eiste de capitulatie van de stad, maar dat was tevergeefs. De Coevordenaren weigerden en besloten door te vechten. Verslechterde de positie van de stedelingen al snel. Op 11 juli eiste de bisschop de stad opnieuw op, Coevorden probeerde een wapenstilstand af te dwingen, maar dit mislukte. De krijgsraad van de stad besloot uiteindelijk de stad over te geven, mits het garnizoen op eervolle wijze de stad mocht verlaten. De bisschop aanvaardde dit voorstel en dezelfde dag werd de capitulatie ondertekend. Coevorden was veroverd.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
De herovering
Terwijl Coevorden bezet werd, zorgden de achtergebleven Münsterse soldaten voor veel overlast in de stad, waardoor veel Coevordenaren besloten de stad te ontvluchten. Een van hen was schoolmeester en predikant Mijndert van der Thijnen, hij vluchtte in september met zijn gezin naar Groningen. Die stad had net zelf ook een beleg door de bisschop van Münster doorstaan, die daar de bijnaam ‘Bommen Berend’ kreeg. Het was de bisschop echter niet gelukt om ook Groningen in te nemen en na een belegering van een maand blies hij de aftocht. Van der Thijnen hoopte in Groningen de bevelhebber van de stad, luitenant-generaal Carl von Rabenhaupt, over te kunnen halen om ook Coevorden terug te veroveren. Aanvankelijk was Von Rabenhaupt sceptisch over het idee, maar toen Van der Thijnen hem vertelde dat hij belangrijke informatie over de verdediging van de stad had, stemde hij toch in met het plan. Van der Thijnen maakte een kaart van Coevorden en samen smeedden zij een plan om de stad te bevrijden. Van der Thijnen kwam met het idee om tijdens het beleg gebruik te maken van biezenbruggen. Een biezenbrug is een eenvoudige brugconstructie gemaakt van gevlochten gras of hooi. Wanneer de brede vestinggrachten van Coevorden dicht zouden vriezen in de winter, konden deze bruggen over het ijs gelegd worden om de gracht over te steken.
Op 27 december vertrok vanuit Groningen een legermacht van 1500 soldaten onder leiding van overste Van Eybergen naar Coevorden. Ondanks voorzorgsmaatregelen wisten de bezetters van Coevorden al snel dat er een leger op weg was en troffen de nodige voorbereidingen. In de avond van 29 december sloeg het leger van de Republiek zijn kampement op in de buurt van stad. De volgende morgen om acht uur, bij dichte mist, viel het leger de stad vanaf drie zijden aan. Van der Thijnen ging voorop en zijn compagnie slaagde erin om een biezenbrug over de bevroren gracht heen te leggen. De compagnie bereikte daardoor vrij makkelijk de wallen waarop kort en fel gevochten werd. De Münsterse troepen werden al snel op de vlucht gejaagd en de Staatse soldaten konden de stad binnentrekken. Bij het bastion Overijssel leed het Staatse leger wel flinke verliezen maar een overwinning voor de Republiek was onvermijdbaar. Coevorden werd binnen enkele uren heroverd.
Het beleg van 1673
De Coevordenaren hadden na de twee slagen om hun stad in 1672 wel genoeg van de strijd, maar in 1673 trok er opnieuw een leger naar de vestingstad. De bisschop van Münster was namelijk woedend dat Coevorden alweer heroverd was en wilde koste wat kost de stad weer terugveroveren. Hij trok in september 1673 opnieuw met een leger naar de vestingstad om nogmaals met de Coevordenaren af te rekenen, maar deze poging viel letterlijk in het water.
Zowel de Staatse als Duitse troepen hadden bij de verdediging van Coevorden gebruik gemaakt van inundaties. Door de omgeving van de stad deels onder water te zetten, konden ze het de aanvallers zo moeilijk mogelijk maken. De bisschop had dus heel wat kennis over hoe die inundaties in elkaar zaten. Hij bedacht een ingenieus plan om die inundaties nu voor zijn aanval in te zetten. Door de Overijsselse Vecht af te dammen wilde hij Coevorden onder water laten lopen, in de verwachting dat de stad zich onder dreiging van het wassende water over zou geven. De troepen van de bisschop bouwden de dam en het water liep al gauw hoog op.
Maar de bisschop had geen rekening gehouden met de wisselende weersomstandigheden, begin oktober trok er namelijk een flinke storm over het land. De storm was zo zwaar dat de pas gebouwde dam brak. Al het water dat voor de dam verzameld was, stroomde nu in plaats van naar de stad, met een vernietigende kracht richting het legerkamp van de belegeraars. Naar schatting kwamen 1400 soldaten van de bisschop om in de vloedgolf en de daaropvolgende chaos. De rest van de Münsterse legermacht trok zich terug. Coevorden doorstond hierdoor het derde beleg in korte tijd, zonder dat er gevochten werd.
Bronnen:
Wikipedia - Beleg van Coevorden
Geschiedenis Coevorden - Ontzet 1672
Geschiedenis Coevorden - De 17e eeuw
