De bloedmaan: bijzonder natuurverschijnsel of mysterieus teken?

Zo nu en dan is er in Nederland een bijzonder natuurverschijnsel te zien: een maansverduistering. Deze ‘bloedmaan’ ontstaat wanneer de aarde precies tussen de zon en de maan instaat en de maan het zonlicht niet direct naar de aarde kan weerkaatsen. Het zonlicht dat langs de aarde schijnt wordt dan door de dampkring als rood licht naar de aarde afgebogen: zo ontstaat een maan met een geheimzinnige, rode gloed. Bloedmanen waren in het verleden vaak het onderwerp van onheilspellende mythes en legenden.

Ruzie met de maan

In sommige culturen geloofde men dat de maan of zon verduisterde nadat ze met een dier gevochten had. Volgens de Pomo-indianen in het noorden van Californië ontstond een maansverduistering wanneer een beer had gevochten met de maan. Volgens het verhaal kwam een beer die over de Melkweg liep de zon tegen. Toen de zon niet voor de beer uit de weg ging, daagde de beer de zon uit voor een gevecht. Dit gevecht veroorzaakte een zonsverduistering. Toen de beer vervolgens verder liep, kwam hij ook de maan tegen. De maan wilde ook niet uit de weg gaan en raakte ook in gevecht met de beer. Zo ontstond er ook een maansverduistering.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De opgeslokte maan

De Vikingen hadden een soortgelijk verhaal. Een maans- of zonsverduistering ontstond volgens hen wanneer een groep wolven de zon of de maan achterna zat. Wanneer één van de wolven de zon of maan te pakken kreeg, trad een verduistering op. De Cherokee geloofden ook in een ontmoeting met een dier: volgens hen trad een maansverduistering op wanneer een kikker de maan opslokte. In veel andere landen en culturen bestonden soortgelijke ‘opslokkingsverhalen’. Het vroegste Chinese woord voor ‘eclips’ is dan ook ‘shih’, wat ‘eten’ betekent.

Een belediging voor de koning

In het oude Mesopotamië geloofde men dat de goden naar de hemel opgestegen waren en dat alles wat er in de hemel gebeurde een weerspiegeling was van de wil van de goden. Kennis van het heelal was in Mesopotamië dus van groot belang. Wanneer er in het oude Mesopotamië een maansverduistering voorspeld was, waarschuwden geleerden die de hemel bestudeerd hadden de koning. Maansverduisteringen werden gezien als een belediging voor de koning. Wanneer een verduistering plaatsvond, vermomde de koning zich als een gewone burger en werd er een vervanger op de troon gezet. Deze ‘invalkoning’ moest tijdens de verduistering de lasten van een eventuele aanval op zich nemen. Nadat de verduistering voorbij was verdween de invaller – mogelijk door vergiftiging - weer van de troon.

Een slecht voorteken?

Omdat een maansverduistering in sommige culturen gezien werd als een gevaar of als een slecht teken, werden tijdens de eclips rituelen uitgevoerd om het ‘kwade’ te verdrijven. Zo werd in het oude Rome én het oude China tijdens een eclips lawaai gemaakt om de dieren of demonen die de maan bedreigden weg te jagen. Eskimo’s draaiden bovendien hun gereedschap ondersteboven om de verspreiding van ziekten veroorzaakt door de straling van de verduisterde maan tegen te gaan. Tegenwoordig wordt een maansverduistering door sommige groepen gezien als een voorteken voor een gebeurtenis. Zo geloven sommige mormonen dat de bloedmaan het einde der tijden aankondigt. Voor veel mensen is de maansverduistering tegenwoordig echter vooral een bijzonder natuurverschijnsel.