De brander
Onlangs verscheen het boek De Brander, het opmerkelijke debuut van Kieke Plooij. In deze boeiende roman wordt de lezer teruggebracht naar het begin van de 19e eeuw, met koffiehuizen vol rookdampen, de geur van gisting in de grachten, geknars van sleperskarren op de keien. Auteur Kieke Plooij onderzocht met haar voorliefde voor historische plekken nauwgezet het Schiedam van de vroege 19e eeuw. Hieruit ontstond een bijzonder tijdsdocument waar ontdekking van homoseksualiteit als een rode draad door het verhaal loopt, maar in de eerste plaats een schitterend geschreven psychologische roman.
De vooraanstaande Hector verkeert in de betere kringen, als brander van de jeneverstokerij en als regent en penningmeester van het weeshuis. Samen met zijn vrouw Ernestine leeft hij een ogenschijnlijk perfect leven: ze zijn welvarend en hebben een gelukkig huwelijk. Wat de buitenwereld niet hoeft te weten, is dat hij zijn vrouw ervan probeert te overtuigen dat, naar de opinie van die tijd, seks vunzig en ordinair is. Zijn seksualiteit schuift hij van zich af, als een leeg bord. Ernestine slikt het.
Dan wordt hij tot zijn schrik stapelverliefd op een jonge student, waardoor hij zijn homoseksualiteit en zijn wellust ontdekt. Hij laat zich plotseling wel leiden door zijn begeerte. De aandacht voor het morele dilemma waarin het weeshuis verstrikt raakt, verliest hij uit het oog. De koning heeft bevolen dat er bezuinigd kan worden door wezen naar de koloniën in Drenthe te sturen. In plaats van ervoor te zorgen dat er financiële middelen zijn om hun deportatie te voorkomen, denkt Hector alleen maar aan zijn nachtelijke bezoeken aan de student.
Hectors dilemma in een weinig tolerante samenleving is aangrijpend, maar zijn strijd is algemener: door zijn nieuw gewonnen gevoelens en gedrag raakt hij zijn morele kompas kwijt. Hij weet dat wat hij doet fout is, maar hij kan het niet bedwingen. Hector wordt verteerd door wellust die hij niet kan uiten omdat hij daarnaast zeer hecht aan fatsoen. Zijn huichelachtigheid staat in sterk contrast met de oprechtheid van zijn vrouw Ernestine. Dat trekt hem in haar aan. Zij is zoals hij zou willen zijn, zoals hij zou móeten zijn.
De historische feiten uit de roman zijn allemaal op onderzoek gestaafd. De positie van homoseksuelen was na de Napoleontische tijd ‘geëmancipeerd’, wat natuurlijk niet betekende dat die ook maatschappelijk geaccepteerd was. De geschiedenis van Generaal van den Bosch en zijn koloniën is historisch, net als het bevel van koning Willem I om gezonde wezen aan de koloniën uit te leveren om ze te bemannen.
De brander schetst een prachtig beeld van onze geschiedenis en zet de sfeer van toen haarscherp neer. Een grote aanrader! Kijk hier voor meer informatie.
