De Drie-Anti- en de Vijf-Anti-campagne, voorbodes van de Culturele Revolutie?

Het China onder Mao kende verschillende campagnes, zoals de Grote Sprong Voorwaarts en de Culturele Revolutie. Maar voorafgaand aan die grote ingrijpende campagnes rommelde het al in China. De Drie-Anti-campagne en de Vijf-Anti-campagne waren twee ingrijpende campagnes die de maatschappij moesten hervormen. De eerste campagne was bedoeld om wangedrag onder overheidsfunctionarissen aan te pakken, waarna de tweede campagne volgde: ditmaal moesten de kapitalisten worden aangepakt. De campagnes begonnen succesvol, maar ontaardden in chaos.

China, 1950. De Chinese Communistische Partij (CCP) is nog maar kort aan de macht onder leiding van Mao Zedong en is het land op volle kracht aan het socialiseren. In hoog tempo werden nieuwe en vooral ingrijpende wetten ingevoerd. De Agrarische Hervormingswet (1950) zorgde ervoor dat eigendommen van grootgrondbezitters op het platteland werden ingenomen en opnieuw verdeeld Veel eigendom van de kapitalistische industriëlen (door het regime vaak verraders genoemd) werd door de overheid in beslag genomen. Hierna werden er programma’s gestart om op de opnieuw verdeelde landbouwgrond en in de fabrieken de productie te verhogen en te kijken naar socialisatie op de lange termijn.

Na een tijdje kwam de aap uit de CCP-mouw

Het jonge communistische regime wilde de bevolking voor zich winnen. Enerzijds werd dat gedaan door de arbeidersbevolking nog verder te disciplineren en te overtuigen van hun rol in het communistische bewind. Tegelijk werden er drastische financiële maatregelen genomen om de inflatie te beperken. Zo probeerde het regime te voorkomen dat de kapitalistische klasse in de steden te veel en te snel vervreemd raakte van het regime. Met succes.

Door deze maatregelen werd de CCP door veel mensen als een goede oplossing gezien om het land na de roerige tijd weer rijkdom en voorspoed te brengen. Deze ogenschijnlijk goede periode eindigde vrij snel, toen in 1951 weer duidelijk werd dat de CCP een revolutionaire basis had.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Drie-Anti-campagne van start in 1951

De partij vond dat er nog altijd veel wangedrag plaatsvond onder overheidsfunctionarissen en wilde hiertegen actie ondernemen, wat resulteerde in de Drie-Anti-campagne (1951). De Drie-Anti-campagne-frasering werd eind 1951 bedacht door Mao en verwees naar de strijd tegen corruptie, verspilling en antibureaucratisme.

Teams van de CCP gingen op onderzoek uit en tienduizenden partij-aanhangers hielpen mee door de praktijken van bedrijven na te lopen, zoekend naar fouten. Veel mensen spioneerden dus bij elkaar en dat zorgde voor toenemend wantrouwen in de gehele maatschappij. De partij vond het aantal ‘verraders’ schokkend en wilde striktere discipline en hardere bestraffingen. Het is aannemelijk dat bij deze campagne zoveel CCP-aanhangers corrupt bevonden werden, dat mede daardoor het regime zich genoodzaakt zag er nog een schepje bovenop te doen en een nieuwe, nóg zwaardere campagne ontwikkelde: de Vijf-Anti-campagne.

De Vijf-Anti-campagne kwam dus gedeeltelijk voort uit de Drie-Anti-campagne en was speciaal gericht op kapitalisten en tegen de volgende vijf dingen: volgens de partij werd er te veel omgekocht, te veel belasting ontdoken en werden staatseigendommen gestolen. Ook zou er economische informatie verkocht worden en bedrog worden gepleegd met overheidscontracten.

Effect van de campagnes was niet mals

De campagnes hadden een verwoestend effect op de handelaren en lokale ambtenaren in de grote steden. De psychologische druk werd zo groot dat mensen massaal bezweken en zelfmoord pleegden. Geleerden Theodore Hsi-En Chen en Wen-Hui C. Chen beschreven de tactieken in een artikel (1953) op deze manier: ‘De lucht was gevuld met beschuldigingen en bedreigingen: niemand voelde zich veilig of wist wie het volgende slachtoffer zou kunnen zijn. Beschuldigingsbijeenkomsten en aanklachten namen epidemische proporties aan totdat niemand er zeker van kon zijn dat zijn naam niet in een ervan was genoemd. Kaders bezochten huizen en brachten uren door met het ‘overhalen’ van de slachtoffers om te bekennen. Omroepinstallaties die in de straten van de stad waren geïnstalleerd, schreeuwden de namen van personen die nog niet hadden bekend, samen met beschuldigingen van specifieke ‘misdaden’ en waarschuwingen dat pogingen tot verzwijging nutteloos waren.’

Chaos in de straten

Op het hoogtepunt van de campagne in Shanghai werkten er tienduizenden partijleden van de CCP hard aan vergroting en promotie van de campagne. Arbeiders werden aangemoedigd hun werkgevers aan te klagen als die te veel winst zouden maken.  De definitie van ‘misdaad’ was echter vaag en mensen konden willekeurige personen aangeven, waardoor onschuldigen meer dan eens werden aangegeven.

De pogingen om beschuldiging en bestraffing te vermijden in combinatie met de sfeer waarin iedereen elk moment beschuldigd kon worden, tot bizarre taferelen. Als je vrijwillig naar voren kwam, kon je clementie krijgen. Hierdoor bekenden veel mensen hun ‘schuld’ zodra er een gerucht rondging, vaak zonder te weten waarvan ze werden beschuldigd. Op deze manier werden ‘misdaden’ onthuld die nog niet eens ontdekt waren door de staatsonderzoekers. Degenen die niet bekenden en vaak omdat ze niets fout hadden gedaan, werden opgejaagd om willekeurige misdaden te bekennen.

CCP zat niet meer zo lekker in elkaar

De chaos legde breuklijnen binnen de top van de CCP bloot. Gao Gang, die de leiding had over de twee campagnes, werd in 1952 aan de kant gezet na een reeks ideologische conflicten binnen de partijtop over de verschillen tussen de industrieel georiënteerde steden en het agrarische platteland. Daarmee kwam de Vijf-Anti-campagne ten einde en werd in 1953 het eerste Chinese vijfjarenplan doorgevoerd.

Bronnen: 

• Adam Cathcart: Revisiting Mao’s Role in the ‘Three-Anti’ Campaign

• The China Project: China's 'five-anti' campaign of 1952

• Britannica: Three-Anti campaign