De eerste snelweg van Nederland
Op 15 april 1937 ging het eerste stuk snelweg van Nederland open. Tussen Voorburg en Zoetermeer verscheen een stuk weg waar alleen auto’s mochten komen. En dat niet alleen, die auto’s konden ook ongestuurd in volle vaart rijden.
De eerste auto’s kwamen in 1896 in Nederland. Na een langzaam begin kwamen er steeds meer auto’s. In 1920 waren er zo’n 15.000 en in 1940 was het aantal auto’s in Nederland al gegroeid naar ongeveer 90.000. Dat werden er zo veel, dat er op sommige plekken al opstoppingen ontstonden. Zo zouden er na een stormramp bij Borculo in 1925 zo veel mensen naar het stadje zijn getrokken, dat de politie alle zeilen bij moest zetten, om te voorkomen dat er een verkeersinfarct rondom het stadje ontstond. Omdat steeds duidelijker werd dat het Nederlandse wegennet al dat verkeer in de toekomst niet meer aan zou kunnen, werd er in 1927 een groot plan gemaakt. Dat plan bestond uit een groot wegennet met Rijkswegen, die de verschillende delen van het land met elkaar moesten verbinden.
Rijkswegenplan van 1927
Dat Rijkswegenplan was een kleine revolutie. Het was meer dan honderd jaar geleden dat er zo’n plan voor wegen was gemaakt. Het plan was daarmee groter dan alleen het bedenken van nieuwe verbindingswegen. Het héle Nederlandse wegennet werd in kaart gebracht. Welke verbindingen waren er al? Welke verbindingen misten nog? Welke verbindingen zouden beter moeten kunnen? Daarna kon men een netwerk tekenen van wegen waarover doorgaand verkeer van stad naar stad kon rijden. Er werden dus niet zomaar nieuwe wegen gebouwd. Veel al bestaande wegen werden uitgebreid tot rijksweg, dat wil zeggen dat de wegen geschikter werden gemaakt voor doorgaand verkeer. Het project zou driehonderd miljoen gulden gaan kosten en zou in dertig jaar afgerond moeten zijn.
Een deel van die tijd en kosten ging ook naar de bouw van hele nieuwe wegen. Vooral in de Randstad verschenen nieuwe wegen, zoals de Rijksweg 2 tussen Amsterdam en Utrecht, Rijksweg 4 tussen Amsterdam en Leiden, de Rijksweg 12 tussen Gouda en Den Haag en de Rijksweg 13 tussen Den Haag en Rotterdam.
Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!
De nummering van de wegen ging dus niet zomaar op basis van de leeftijd van de wegen. Met de wijzers van de klok mee kregen wegen een nummer, te beginnen in Amsterdam. Daar begonnen rijkswegen 1 tot en met 7. De nummering ging verder vanuit Haarlem. Een deel van die nummers geldt nog steeds. Wie tegenwoordig de radio aanzet, hoort elke dag wel over file’s op de A2, A4, A12 en A13.
Verschil tussen Rijksweg en Snelweg
Al snel bleek dat het plan uit 1927 eigenlijk niet goed genoeg was. Al in 1932 ging het plan op de schop. Er werd besloten dat er 500 kilometer weg bij kwam en de geplande knooppunten bij Utrecht en Amersfoort werden vervangen door knooppunten net buiten de steden bij Hoevelaken en Oudenrijn.
Met het nieuwe plan werden wegen ingedeeld in verschillende categorieën van I t/m IV. Categorie I-wegen kregen een wegdek met dubbele rijbanen met fietspaden ernaast en parallelwegen voor lokaal verkeer. Rijksweg 13 was de eerste weg met categorie I en kreeg zelfs een ongelijkvloerse kruising. Dit werd beschouwd als de eerste snelweg, maar was dat feitelijk nog niet. Na enig politiek gesteggel werd besloten dat er ook een nieuw soort wegtype geleidelijk zou worden ingevoerd.
Het nieuwe wegtype had rijbanen van 6,25 meter breed, vluchtstroken en een middenberm die het tegemoetkomende verkeer van elkaar moest scheiden. Daarnaast kreeg deze weg geen gelijkvloerse kruisingen waardoor er geen stilstaand verkeer meer was op de weg. Dit wegtype zou als eerste worden uitgevoerd op Rijksweg 12 tussen Den Haag en Utrecht. Daarmee werd, een deel van de huidige A12, de eerste autosnelweg van Nederland.
In eerste instantie was er gekozen voor één rijbaan per rijrichting, maar dit werd een jaar later verbreed naar twee rijstroken. De verharde, doorlopende ‘parkeerbermen’ zoals de vluchtstroken in die tijd nog werden genoemd waren een internationale primeur. Zes jaar na het Rijkswegenplan van 1932 werden snelwegen integraal opgenomen in het nationale wegenstelsel.
