De Eerste Wereldoorlog, niet de eerste mondiale oorlog

De Eerste Wereldoorlog was niet de eerste oorlog die op mondiale schaal uitgevochten werd. Gewapende conflicten op meerdere continenten tegelijk vonden al plaats sinds de 17e eeuw. De oorzaak hiervoor zat hem in het Europese kolonialisme, waardoor volkeren van over de wereld betrokken werden bij Europese conflicten.

De Negenjarige Oorlog (1688-1697) komt ook in aanmerking voor het plakkaat ‘wereldoorlog’. Frankrijk bevocht gedurende dit conflict zowel protestantse en katholieke vijanden: Spanje, Engeland, Nederland, Savoye en het Heilige Roomse Rijk. Ook in koloniale territoria werd er strijd geleverd, namelijk in Amerika en in Indië. In Noord-Amerika speelden de Indianen een belangrijke rol in het conflict. Verschillende stammen sloten zich aan bij de Engelsen of de Fransen. Het was een oorlog die in drie continenten uitgevochten werd en gevolgen had voor  inheemse volkeren.

De Spaanse Successieoorlog

Ook de Spaanse Successieoorlog (1702-1713) sloeg over naar Noord-Amerika. De oorlog kwam tot stand door de Franse wens om het Spaanse Rijk over te nemen, na een opvolgingsprobleem in Spanje zelf. Wederom raakten de Engelsen en de Fransen met elkaar in conflict. In het huidige Canada hadden de Fransen hun belangrijkste Noord-Amerikaanse kolonie. Er werd hevig gevochten tussen Franse en Engelse kolonisten, met hevige verliezen aan Franse zijde. Alle Europese mogendheden werden in het conflict gezogen.

Zevenjarige Oorlog

De Zevenjarige Oorlog (1754-1763) komt nog het meest overeen met de term ‘wereldoorlog’. In  feite wordt de Zevenjarige oorlog in sommige geschiedenisboeken daadwerkelijk de eerste wereldoorlog genoemd. Het was een oorlog tussen Pruisen, Groot-Brittannië en Hannover enerzijds, tegen het Russische Rijk, Oostenrijk, Zweden, Saksen en Frankrijk anderzijds. Gevechten braken niet alleen uit in Europa, maar ook in Amerika, Azië en Afrika. Het belangrijkste conflict speelde zich dit keer zelfs buiten Europa af. In Noord-Amerika werd de hevigste strijd geleverd door de Europese kolonisten met hun Indiaanse bondgenoten. De Franse positie in India werd ondermijnd door de Britten. Engeland begon vanaf dit moment met de uitbouw van het Britse Rijk in India. In de Cariben veroverden de Engelsen enkele eilanden. Ook de Franse bezittingen in Senegal moesten het ontgelden.

Eerste Wereldoorlog?

Kortom: de Eerste Wereldoorlog van 1914 tot 1918, was niet het eerste conflict dat op meerdere continenten uitgevochten werd. Zowel de Negenjarige als de Spaanse Successieoorlog vertoonden al het mondiale karakter van moderne oorlogen. De Zevenjarige Oorlog was zonder twijfel een wereldoorlog. Er blijft wel een argument over dat voor de bestaande conventie pleit. Het conflict van 1914 tot 1918 werd uitgevochten op een tot dusver ongekend grote schaal. Niet-Europese landen deden op intensievere wijze mee dan voorheen, zoals Japan en het Ottomaanse Rijk. Zelfs landen als China, Nicaragua, Haïti en Guatemala namen deel aan het conflict. De definitie ‘wereldoorlog’ is dus afhankelijk van de meetpunten die men kiest.