De geschiedenis van de spermabank

Trending - Minister Edith Schippers deed deze week een oproep aan anonieme zaaddonoren van vóór 2004 om zich alsnog te melden. Deze donoren waren bereid om zaad af te geven in ruil voor anonimiteit. Volgens Schippers is het echter belangrijk dat de kinderen weten wie hun vader is. Het KID, Kunstmatige Inseminatie met Donorzaad, werd in 1948 geïntroduceerd in Nederland.

Oprichting KID

Sinds 1948 kunnen mannen hun zaad doneren voor stellen die niet op een natuurlijke manier zwanger kunnen raken of alleenstaande vrouwen. De man krijgt daarvoor een onkostenvergoeding en de garantie dat hij als donor anoniem blijft. Sinds de jaren ’70 ontstonden zogeheten spermabanken. Hier werd het zaad van de man opgeslagen. Deze banken zijn vaak gelieerd aan een ziekenhuis. Via het ziekenhuis of andere privéklinieken kunnen vrouwen met het zaad worden geïnsemineerd.

Anonieme en bekende donoren

In 1990 werden het A- en B-loket geïntroduceerd. De A-loketten waren bedoeld voor donoren die anoniem wilden blijven. Hun gegevens werden niet geregistreerd. De B-loketten waren voor ‘bekende donoren’, waarvan de gegevens bekend waren bij de kliniek. Deze gegevens worden gekoppeld aan de inseminaties waarvoor hun zaad gebruikt werd. De ouders van het donorkind konden aangeven of zij van een anonieme of bekende donor gebruik wilden maken.

Donorgegevens

In 1992 werd het donorpaspoort voor bekende donoren ingevoerd. Hier staan de gegevens van de donoren op en de ouders van het donorkind kunnen deze informatie opvragen. In de praktijk bleek dit niet altijd te kloppen doordat verkeerde nummers werden doorgegeven. In 2004 werd de Wet Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting ingevoerd. Deze wet verbiedt anonieme donatie. Vanaf 2014 kunnen kinderen vanaf een leeftijd van 16 jaar de gegevens van de donor opvragen. Omdat dit niet kan voor donoren voor 2004, heeft het FIOM een register opgezet waar alle informatie kan worden bewaard. Via Stichting Donorkind wordt alsnog geprobeerd om de donorkinderen en donoren in contact met elkaar te brengen.

Problemen spermabanken

Tegenwoordig zijn mannen in Nederland huiverig met het doneren van zaad. Door de nieuwe regelgeving moeten hun gegevens geregistreerd worden en kunnen ze niet meer anoniem doneren. Hierdoor bestaat de kans dat de donorkinderen later op zoek gaan naar hun vader. Ook komen spermabanken soms in het nieuws doordat er iets mis is gegaan. In een spermabank in Arnhem werd laatst bekend dat van sommige donoren het zaad meer dan 35 keer is gebruikt. Dit is verboden volgens de wet, omdat de kans dat de donorkinderen elkaar tegen komen groot is. Dan bestaat een te grote kans op incest. Het maximaal aantal kinderen per donor is 25. Ook is het voor de donor lastig om met alle kinderen contact te blijven houden. Al zien andere donoren contact met de kinderen juist als een verrijking van hun leven.

Buitenlandse spermabanken

Omdat Nederland met een tekort aan donoren kampt, gaan veel vrouwen naar het buitenland. De spermabanken in Denemarken zijn bijvoorbeeld populair. Hier staan de twee grootste spermabanken ter wereld. Dit komt onder andere doordat de donoren hier nog anoniem mogen blijven. Door de grote hoeveelheid aan donoren zijn de wachttijden nihil, een paar weken hoogstens. In Nederland is de wachttijd 1,5 jaar.