De giframp in Bhopal

In december 1984 ontstond een groot lek in een chemische fabriek bij de plaats Bhopal in India. Duizenden omwondenden kwamen om door giftige gassen.

De gebeurtenissen bij Bhopal

In de nacht van twee op drie december 1984 ging het mis in een chemische fabriek van Union Carbide India Limited (UCIL). Die nacht waren veel veiligheidssystemen uitgeschakeld voor onderhoud. Doordat veiligheidskleppen niet functioneerden stroomde er water in een tank waar het gas methylisocyanaat (MIC) werd opgeslagen. Het water voerde roestdeeltjes uit de leidingen mee. Door het water en de roestdeeltjes ontstond een heftige chemische reactie. De druk in de tank werd zo groot dat een noodventiel open sprong en een grote giftige wolk naar buiten stroomde. Apparatuur die het giftige gas had moeten verbranden of verdampen, functioneerde niet.

De gaswolk trekt over de stad

De gaswolk dreef over Bhopal. Een sirene die de bevolking voor de gaswolk waarschuwde ging niet af. Binnen een paar uur kwamen duizenden mensen om het leven. De meeste slachtoffers vielen in de sloppenwijken rondom de fabriek. In de dagen daarna bezweken nog veel meer mensen doordat zij het gas hadden ingeademd. Veel mensen stierven in de ziekenhuizen omdat niet bekend was welk gas er vrij was gekomen en welk tegengif nodig was. Niemand wist wat er precies gebeurde. De sirene die de bevolking voor het naderend onheil had moeten waarschuwen, werd na een paar minuten weer uitgezet en werd pas uren later weer geactiveerd. Hoeveel slachtoffers er precies vielen, is nooit helemaal duidelijk geworden, maar geschat wordt dat er meer dan 3700 mensen direct aan de gevolgen van de ramp overleden en duizenden gewond raakten. Hoeveel mensen er door de lange-termijngevolgen van de ramp zijn overleden, is nooit duidelijk geworden, maar schattingen lopen op tot in de tienduizenden. 

Oorzaken en verantwoordelijkheid voor de ramp

Al kort na de ramp ontstond discussie over wat er precies was gebeurd en wie daar verantwoordelijk voor was. Een belangrijke oorzaak voor de ramp was waarschijnlijk de slechte training van het fabriekspersoneel en een falende veiligheidscultuur. Veiligheidssystemen waren niet aanwezig of uitgeschakeld. Rampenplannen waren er ook niet. Een andere veel genoemde oorzaak van de ramp is sabotage. Tenzij iemand dat bewust deed, zou het leidingstelsel van de fabriek niet genoeg water aan kunnen voeren om zo’n grote reactie te veroorzaken. Daarom zou de ramp geen ongeluk kunnen zijn.

Schadevergoedingen aan de nabestaanden

Met de discussie naar de oorzaken van de giframp bij Bhopal, ontstond ook discussie over wie op moest draaien voor de gevolgen ervan. De regering van India voerde in 1985 een wet door die ervoor zorgde dat de regering zou optreden uit naam van de getroffen bevolking. Er kwam al snel een schikking, waarin de Amerikaanse eigenaar van UCIL geld uit moest keren en mee moest werken aan de bouw van een ziekenhuis waarin slachtoffers van de ramp behandeld konden worden. De uitvoering van de schikking is echter nog bron van discussie. Ook de vervolging van een aantal bewindvoerders van UCIL die verantwoordelijk zouden zijn voor de ramp is controversieel. De uit te keren schadevergoeding werd vastgesteld aan de hand van een schatting dat er 3000 slachtoffers zijn gevallen. Volgens velen klopt dat aantal niet. De gevolgen van de ramp zouden groter zijn dan zoals ze in de schikking zijn vastgelegd. De vergiftiging van de bevolking en de omgeving heeft volgens velen meer gevolgen op lange- dan op korte termijn.

Gevolgen van de giframp bij Bhopal op de lange termijn

Niet alleen mensen werden vergiftigd door de gaswolk, in de dagen die volgden, stierven ook vele gewassen in de omgeving. De ramp bleek ook ecologisch een grote impact te hebben. Hoewel de fabriek kort na de ramp werd stil gelegd, is het fabrieksterrein nog steeds een bron van vervuiling. Uit roestende installaties lekken nog steeds chemicaliën in het grondwater. Tot op de dag van vandaag zouden mensen ziek worden door vergiftigd grondwater. Mensen hebben last van aandoeningen die waarschijnlijk veroorzaakt zijn door blootstelling aan de giftige gassen uit de fabriek. Daarmee is de ramp nog altijd aanwezig in Bhopal.