De Grieken in strijd met het Perzische Rijk

Deze week verschijnt er dagelijks een artikel over Griekse oorlogvoering en politiek. Vandaag behandelen we de grootste en gevaarlijkste rivaal van de Griekse steden in de vijfde eeuw: het Perzische Rijk. Diens leiders deden de gehele vijfde eeuw v. Chr. verwoede pogingen het Griekse vasteland aan zich te onderwerpen.

Het Perzische Rijk – Cyrus de Grote

Het Perzische Rijk groeide onder Cyrus II uit tot een supermacht. Hij wist de Perzen in 559 voor Christus te verenigen met de Meden, de inwoners van het Medische Rijk (het huidige Iran) . Zo ontstond het Perzische Rijk. In 547 wist Cyrus Lydië te veroveren. Met deze verovering wist hij tevens de macht te krijgen over de Griekse steden aan de kusten van Klein-Azië. Het Perzische Rijk was goed georganiseerd; Cyrus de Grote ontwikkelde een slim belastingstelstel en hij werkte goed samen met de satrapen, die de verschillende provincies van het Rijk bestuurden.

Darius I en de Eerste Perzische Oorlog

De Perzische koning Darius I (522-485) waagde als eerste de oversteek naar het Griekse vasteland. Zijn doel was het onderwerpen van de Griekse stadstaten en uitbreiding van het Perzische Rijk. In 492 v. Chr. stak hij de zee over. Zijn aanval via zee werd afgehouden door Athene; het Perzische leger werd verslagen door het Atheense landleger in de slag bij Marathon.

De Marathon: 42.195 kilometer

De slag bij Marathon staat niet alleen bekend om de verpletterende overwinning van de Atheense soldaten; de gebeurtenis zou de oorsprong van de moderne marathon verklaren. Na de overwinning op de Perzen werd er een bode naar Athene gestuurd om de bevolking bekend te maken met de overwinning. De Griek Pheidippides rende zonder een moment te stoppen  naar Athene. Bij aankomst was hij zo vermoeid dat hij na het vermelden van de overwinning dood neerviel. De afstand die Pheidippides had afgelegd zou precies 42.195 geweest zijn, de afstand die tijdens een huidige marathon nog steeds gelopen wordt. Hoogstwaarschijnlijk is deze mythe bedacht in latere tijden, om de afstand van een marathon op een bijzondere wijze te kunnen verklaren.

Xerxes I en de Tweede Perzische Oorlog

De opvolger van Darius I, Xerxes I, durfde het aan om het Griekse vasteland opnieuw aan te vallen. Hij liet het Perzische landleger naar Griekenland lopen en stuurde tevens een vloot om zijn leger te bevoorraden. Athene had nooit een sterke vloot gehad en Xerxes zag in zijn landleger en de zeemacht een gouden combinatie.

Themistocles

Met name de Griek Themistocles speelde een belangrijke rol in de voorbereiding op een nieuwe oorlog. Tegen de wil van het grootste deel van de Atheense bevolking investeerde hij groot geld in de ontwikkeling van een Atheense vloot. Hij was er van overtuigd dat deze investering in de toekomst zijn vruchten af zou werpen.

De slag bij Salamis

Themistocles kreeg gelijk. Onder zijn bewind wist de Atheense vloot de Perzische zeemacht overtuigend te verslaan bij de slag bij Salamis (480). Als gevolg van deze overwinning kon Xerxes zijn landleger niet langer bevoorraden via zee, waardoor hij zijn leger moest verkleinen. Het Spartaanse landleger schoot Athene te hulp en deelde een jaar later tijdens de slag bij Plataeae de genadeklap uit; de Grieken hadden zich opnieuw van Perzische overmacht weten te behoeden. Uiteindelijk konden in 449 v. Chr. ook de Griekse steden in Klein-Azië zich van de Perzische overheersing bevrijden.

Een verklaring voor de winst

De Grieken wisten de Perzen af te weren ondanks grote gebreken. De Griekse steden werden tijdens de Perzische Oorlogen voor het eerst gedwongen om samen te werken, terwijl het Perzische leger veel meer verenigd was. In tegenstelling tot de Perzen waren de Griekse soldaten echter rijk en in het bezit van een goede uitrusting. Perzische soldaten waren vaak arm, waardoor zij voor een goede wapenrusting geen geld hadden en dus sneller gewond raakten.

Invloed van de Perzische Oorlogen

De overwinning van de Griekse stadstaten wordt vaak gezien als de belangrijkste ‘Europese’ overwinning op Azië. Dankzij de overwinning op de Perzen kon de Griekse cultuur voortleven en is haar invloed onmiskenbaar tot in de tegenwoordige tijd.