Sneeuwvrij maken wegen en boederijen uit hun isolement halen in de noordelijke provincies

De Grote Sneeuwstorm van 1979

We zijn het tegenwoordig niet meer gewend, maar vroeger kon een flinke sneeuwstorm het dagelijks leven helemaal plat leggen. Een van de ergste voorbeelden van extreem weer in de moderne geschiedenis van Nederland was de sneeuwstorm die begon op 14 februari 1979 en die de ergste van de eeuw zou blijken.

Wispelturige winter

In de winter van 1979 wisselden vorst en dooi elkaar af. Begin februari was Nederland verdeeld door een hoge- en lagedrukgebied. Hierdoor had het zuiden van het land lenteachtig weer terwijl de Noordelijke provincies te maken hadden met koude temperaturen en ijzel. De meteorologen van het KNMI verwachtten dat het warme lagedrukgebied ook zou doortrekken naar het Noorden van het land, maar die verwachting kwam niet uit.

In heel Nederland begon het in de loop van dertien februari en ’s nachts flink te sneeuwen. De dagen daarna stak ook een zeer sterke wind op, met windvlagen tot honderd kilometer per uur. Volgens ooggetuigen was het buiten net een wit gordijn, en de sneeuw stapelde zich op tegen huizen. Zelfs in steden als Leeuwarden kon de sneeuw tot hoog tegen de gevels opwaaien en konden deuren soms niet meer open.

Treinen en snelwegen uitgeschakeld

Het gevolg van dit winterweer was een totale ontregeling van het dagelijks leven in de Noordelijke provincies. Veel mensen probeerden op dinsdag 13 februari ondanks de door sneeuw en ijzel spekgladde wegen toch naar hun werk te rijden. Er was niet gestrooid die dag en op de spekgladde wegen gebeurden veel ongelukken. De snelwegen werden op een gegeven moment zelfs afgesloten. Ingesneeuwde en gestrande automobilisten namen via praatpalen langs de weg contact op met de wegenwacht, maar die kon hen in dit weer ook niet bereiken. Waar wel werd gereden, ging het stapvoets en zeer voorzichtig. Zelfs op 14 februari, toen de storm op volle kracht was losgebarsten, probeerden er nog mensen met de auto naar hun werk te komen. Het verzuim op werk en op school liep op tot meer dan 50%.

sneeuwstorm 1979 ingesneeuwde auto

In het hele land werd het openbaar vervoer gehinderd door het winterweer en reden er daardoor veel minder treinen en bussen. Wanneer de treinen wel reden was dit vaak alleen stapvoets omdat de machinisten door de sneeuw de rails niet meer konden zien. In de Noordelijke provincies reed er zelfs helemaal geen openbaar vervoer meer. Op Schiphol kon er voor de eerste keer in de geschiedenis geen enkel vliegtuig landen of opstijgen.

In deze uitzonderlijke situatie werd het leger ingezet. Op de belangrijkste wegen werden bulldozers en zelfs tanks ingezet om ze snel mogelijk weer sneeuwvrij te krijgen. Dit werd bemoeilijkt door de verlaten auto’s die op en langs de wegen ingesneeuwd stonden. Om het spoor weer vrij te krijgen werden dienstplichtigen met scheppen aan het werk gezet.

Afgesloten van de buitenwereld

Deze maatregelen waren geen overdreven luxe, want veel mensen in het noorden waren voor een paar dagen volledig afgesloten van de buitenwereld. Terwijl de grote wegen en rails met veel moeite weer sneeuwvrij werden gemaakt waren veel kleinere wegen onbegaanbaar door de sneeuw. Ziekenhuizen waren onbereikbaar en de winkels werden steeds leger: vooral verse producten zoals melk en brood waren op. Boeren konden hun producten niet meer wegbrengen en ook geen veevoer meer krijgen. Op sommige plekken viel de elektriciteit uit omdat hoogspanningsmasten waren omgevallen door het gewicht van de sneeuw. Ook de telefoonverbinding haperde, waardoor communicatie met de buitenwereld soms niet meer mogelijk was.

In veel kleine dorpen ging men met de schep aan de slag in een poging om tenminste één toegangsweg tot de buitenwereld open te houden. Ook hier kwamen militairen te hulp. Dat was ook nodig, want hoewel op donderdag 15 februari het weer even beter leek te worden, stak in de avonduren de wind weer op waardoor de net schoongemaakte wegen weer bedekt raakten met een laag stuifsneeuw. Pas op zaterdag 17 februari begon de dooi echt in te zetten. Wie daarmee dacht dat de problemen als sneeuw voor de zon verdwenen, kwam bedrogen uit. Het smeltwater veroorzaakte op veel plekken wateroverlast.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Geen sneeuwstormen meer

Volgens cijfers van het KNMI waren er in de vorige eeuw tweeëntwintig sneeuwstormen, waarvan die in 1979 het sterkste was. In deze eeuw is nog geen enkele sneeuwstorm gemeten in Nederland. Dit heeft te maken met de opwarming van de aarde door klimaatverandering, waardoor sneeuw steeds minder voorkomt. In plaats daarvan komt de winterse neerslag vaker als regen naar beneden.