De Hillsboroughramp van 1989: 96 voetbalsupporters kwamen om door falende autoriteiten

Op 15 april 1989 vond de Hillsboroughramp plaats in het Hillsboroughstadion in Sheffield, Engeland. Wat een fijne voetbalmiddag moest worden, eindigde in de grootste ramp uit de Engelse voetbalgeschiedenis. Tijdens de bekerwedstrijd tussen Liverpool en Nottingham Forest raakte het vak achter de westelijke goal (de Leppings Lane End) overvol, waardoor mensen vooraan massaal tegen de hekken aan werden gedrukt. 96 voetbalfans overleefden de ramp niet, 776 mensen raakten gewond.

Het Hillsboroughstadion is sinds 1989 de thuishaven van voetbalclub Sheffield Wednesday. Rond de tijd van de ramp stonden in veel Engelse stadions hoge stalen hekken rond het veld. Deze hekken moesten supporters ervan weerhouden om het veld op te gaan en moesten voorkomen dat hooligans elkaar of het stadion te lijf gingen. Twee zaken die in het Engelse voetbal destijds een groot probleem waren. Deze hekken waren ook in het Hillsboroughstadion weggezet.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Eerdere incidenten

Deze nieuwe maatregel leidde vrijwel meteen tot problemen, ook in het Hillsboroughstadion. Al vóór de grote ramp op 15 april 1989 hadden er soortgelijke incidenten in het stadion plaatsgevonden. Tijdens de bekerwedstrijd tussen Tottenham Hotspur en Wolverhampton Wanderers in 1981 werden honderden supporters meer het stadion werden toegelaten dan mogelijk was. Door de grote drukte raakten toen 38 mensen gewond.

Zes jaar lang mochten er geen bekerwedstrijden in het Hillsboroughstadion gespeeld worden, tot 1987. Dat jaar ging het meteen weer mis. Tijdens de bekerwedstrijden tussen Sheffield Wednesday en Coventry City, en later Coventry City en Liverpool was het weer veel te druk in het stadion. Volgens getuigenissen was er geen politie of beveiliging die de mensenmassa reguleerde.

De aanloop naar de ramp in 1989

De fatale wedstrijd op 15 april 1989 was niet de eerste keer dat Liverpool en Nottingham Forest elkaar troffen in het Hillsboroughstadion. Een jaar eerder speelden de twee clubs al tegen elkaar in de halve finale van de FA Cup, de Engelse beker. Toen al klaagden Liverpool-supporters over de veel te volle tribune, de Leppings Lane End aan de westkant van het stadion. De club Liverpool diende in de aanloop naar de wedstrijd op 15 april 1989 nog een klacht in bij de Britse Football Association, maar desondanks werd Hillsborough op 20 maart 1989 aangewezen als locatie waar de wedstrijd gespeeld zou worden.

De supporters van Nottingham Forest kregen de oost- en de zuidkant van het stadion toegewezen en de Liverpool-supporters de noord- en de westkant. Dit werd gedaan om te voorkomen dat de fans van de twee clubs elkaar zouden tegenkomen en mogelijk met elkaar op de vuist zouden gaan. Hoewel Liverpool meer supporters had tijdens de wedstrijd, kreeg Nottingham Forest meer plekken toegewezen. Waar de Nottingham-supporters via zestig draaihekken het stadion konden betreden, waren er voor de Liverpool-supporters slechts 23 ingangen beschikbaar, die konden worden bereikt vanuit een smalle hal. De massa supporters van Liverpool moest zodoende bij één ingang bij de westelijke Leppings Lane End samenkomen. Daar stonden maar zeven draaihekken.

Wedstrijddag

De aftrap van de halve finale van de FA Cup tussen Liverpool en Nottingham Forest op 15 april 1989 stond gepland om drie uur ’s middags. De wedstrijd was volledig uitverkocht en rond de middag kwamen de eerste supporters al aan bij het Hillsboroughstadion. In aanloop naar de aftrap bleven veel mensen buiten het stadion om wat te praten en een biertje te drinken. Rond kwart over twee begon er zich een grote menigte te vormen buiten de draaihekken van de Leppings Lane End, in het daaropvolgende kwartier groeide deze menigte snel. Een halfuur voor de wedstrijd moesten er nog bijna zesduizend Liverpool-supporters via de zeven draaihekken naar binnen.

Hillsboroughramp

Rond kwart voor drie merkte de voetbalcommentator van de BBC, John Motson, dat de massa supporters niet gelijk verdeeld was over de draaihekken bij de ingang van Leppings Lane End: ‘There's gaps, you know, in parts of the ground. Well, if you look at the Liverpool end, to the right of the goal, there's hardly anybody on those steps...that's it. Look down there.’

Het verloop van de ramp

Even was er sprake van het eventueel uitstellen van de wedstrijd, zodat alle supporters rustig het stadion konden betreden, maar het hoofd van de politie David Duckenfield en opzichter Bernard Murray besloten dit niet te doen. In plaats daarvan werd Gate 4 aan het zuidwesten van het stadion geopend, vanuit daar gingen zo’n tweeduizend Liverpool-supporters de tunnel onder de Leppings Lane End in, rechtstreeks naar de twee vakken achter de goal.

Steeds meer mensen stroomden de vakken in, maar niemand had in de gaten hoeveel mensen zich naar de vakken bij de goal begaven. Doordat de twee vakken staanplaatsen hadden, waren er geen genummerde kaarten voor die vakken. Hierdoor viel het minder op dat de vakken overvol raakten. Terwijl de mensen achter in het vak binnenkwamen, ontstond er steeds meer druk vooraan het vak. De mensen die aan het veld stonden, werden door de dringende mensenmassa achter hen tegen de hoge stalen hekken aangedrukt. Normaal gesproken stonden er altijd politieagenten en stewards bij de ingang van de tunnel om de mensenmassa te reguleren, maar om onduidelijke reden deden ze dat die dag niet.

Tijdens de eerste minuten van de wedstrijd bleef de benauwde positie van de supporters achter de goal onopgemerkt, maar daarna begon de keeper van Liverpool, Bruce Grobbelaar, hulpkreten te horen vanuit de vakken. Mensen probeerden over de hekken te klimmen, maar werden door de politie tegengehouden omdat gedacht werd dat ze het veld wilden bestormen.

Chaos

Vijf minuten na de aftrap werd de wedstrijd stilgelegd, nadat één van de stalen hekken in het vak achter de goal het begaf, waardoor mensen op elkaar het veld op vielen. Opzichter Roger Greenwood rende het veld op en riep naar de scheidsrechter dat hij de wedstrijd moest stoppen. Hierop volgde een enorme chaos. Supporters verscheurden reclameborden om ze als brancards te gebruiken en probeerden op het veld eerste hulp te verleden aan de gewonde en getraumatiseerde fans. De voetballers van beide clubs werden naar de kleedkamers geleid en kregen te horen dat de wedstrijd een half uur uitgesteld zou worden.

De fans die nog in de vakken zaten, waren zo dicht opeengeplakt dat velen stierven door verstikking terwijl ze nog stonden. De politie, stewards en leden van de St. John ambulancedienst waren volledig overweldigd door de enorme hoeveelheid slachtoffers. De reactie van de autoriteiten was traag en slecht gecoördineerd. De politie vertraagde de aangifte van een groot incident en ook het personeel van de ambulancedienst meldde het grote incident niet op tijd. Toen er eenmaal tientallen ambulances bij het stadion waren gearriveerd, konden er slechts twee het veld op. Volgens hoofdopzichter van de South Yorkshire Police, John Nesbit, werd de redding van de slachtoffers bewust overgelaten aan de supporters zelf, zodat ´ze hun frustratie niet zouden uiten richting de politie´.

Hillsboroughramp

Die dag overleden er 94 mensen en raakten er 776 gewond. Twee mensen overleden nog later in een ziekenhuis, één van hen lag vier jaar in coma. Van de 96 mensen die overleden, werden er slechts veertien in het ziekenhuis opgenomen die dag.

De schuldigen

Hoe heeft dit ooit kunnen gebeuren? Dat was de vraag waar alle nabestaanden mee worstelden. Na de ramp suggereerde de politie in de media dat hooliganisme en dronkenschap van de Liverpool-supporters de ramp hadden veroorzaakt. Een reeks rechtszaken volgde hierop, waarin onder andere werd vastgesteld dat de hoofdoorzaak van de ramp niet het gedrag van de Liverpool-supporters was, maar het gebrek aan controle van de South Yorkshire Police. Daarbij werd vastgesteld dat veel supporters op onwettige wijze waren overleden als gevolg van grove nalatigheid van de politie en ambulancediensten.

Over de echte aansprakelijke voor de ramp hebben de nabestaanden vooralsnog geen honderd procent duidelijkheid. Ook dit jaar volgen er nog rechtszaken, waarbij onder andere drie politieagenten terecht zullen staan.

Verbeteringen in voetbalstadion

Naar aanleiding van de ramp werden nieuwe veiligheidsmaatregelen in de Engelse voetbalstadions van de twee hoogste divisies genomen. De stalen hekken werden weggehaald en alle staanplaatsen werden vervangen door zitplaatsen. Daarbij werden de voetbalclubs geacht meer verantwoordelijkheid te nemen voor de regulering van de mensenmassa´s tijdens voetbalwedstrijden en moesten ze hier meer controles op uitvoeren. Tegelijkertijd moest de politie beter worden opgeleid in het leiden van het publiek.

Jaarlijks herdacht

De families van de overleden slachtoffers waren mensen die de politie grotendeels vertrouwden. Echter, na hun gruwelijke verlies kwamen velen in een juridische nachtmerrie terecht, waarbij ze de fouten en de leugens van de politie en het rechtssysteem jarenlang moesten aanvechten. Het betekent ontzettend veel voor ze dat hun nabestaanden niet meer als de schuldigen worden gezien en dat de fouten van de autoriteiten nu erkend worden. Het geeft voldoening dat er schuldigen terecht hebben gestaan, ondanks dat ze niet allemaal gestraft zijn.

Jaarlijks wordt de Hillsboroughramp in Engeland herdacht, natuurlijk met name in Liverpool. Ook dit jaar zal er tijdens de wedstrijd van Liverpool weer bij stilgestaan worden. De publieke herdenking op Anfield, het stadion van Liverpool, op 15 april 2021 is vooralsnog uitgesteld door de coronamaatregelen.