De Lada, “kapitalistisch” vervoersmiddel in de Sovjet Unie

Wat is de beste manier om de waarde van een Lada te verdubbelen? Volgooien met benzine. Zo waren en zijn er talloze grappen over het Russische automerk en vergelijkbare wagens (Moskvich, Yugo, Skoda, etc.) uit het oosten van Europa. Toch heeft het merk altijd weten te overleven. Wel schrapt de fabrikant de komende twee jaar 8000 banen. De geschiedenis van de Lada is niet los te zien van het Sovjetverleden.

In eerste instantie vond de Sovjet-Unie het niet nodig dat het volk auto’s kreeg. Auto’s stonden symbool voor het kapitalisme en boeren zouden hier toch weinig mee kunnen. Toch werd het steeds vaker nodig grote afstanden af te leggen. Tot de Tweede Wereldoorlog waren er veel trucks, busjes en bussen maar nauwelijks privéauto’s. Dankzij de plundering van de Opel Kadett fabriek in Duitsland kon de Sovjet-Unie beginnen met de massaproductie van auto’s. Men wilde laten zien dat onder het communisme het volk net zo welvarend was als onder het kapitalisme. Echter ontbrak veel technische kennis waardoor de ‘Moskvich auto’s’ van mindere kwaliteit waren.

Aangepaste Fiat

Een deal met de Italiaanse fabrikant Fiat moest dit probleem verhelpen. Zo’n duizend kilometer ten zuidoosten van Moskou verrees een gigantische fabriek en stad. In Togliatti werd een aangepaste versie van de Fiat 124 (auto van het jaar 1966) gebouwd, die Zjigoeli (Жигули) in het oosten heette en Lada (liefje) in andere landen, met een Vikingen-langschip als logo. De auto moest aangepast worden aan het extreme klimaat op diverse plekken in het Sovjetrijk. Zo was de auto bestendig tegen temperaturen van 50 graden Celsius in de zomer en -60 in de winter. Men positioneerde het onderstel hoger om schade op de slechte of niet-bestaande Russische wegen te beperken.

Export van de Lada

Mede vanwege tekorten op de betalingsbalans werden de Lada’s in de jaren ’70 en ’80 geëxporteerd naar alle westerse landen behalve de Verenigde Staten. Ondanks dat de auto’s minder geavanceerd waren dan westerse wagens, waren ze redelijk populair. De Lada was goedkoop, kon tegen ruige omstandigheden en het was relatief eenvoudig om onderdelen te vervangen. Zelfs in Duitsland bleef de wagen tot na de val van het IJzeren Gordijn redelijk populair. Oost-Duitsland had met de Trabant in zekere zin een eigen variant op de Lada; ook deze was simpel, goedkoop en stabiel.

Overleving Lada na de Val van de Muur (1989)

Vanaf de Val van de Muur in 1989 moesten oosterse fabrikanten concurreren met de rest van de wereld in een vrije markt. Hierdoor gingen veel merken ten onder. Technische mankementen in nieuwe auto’s bezorgde de Lada een slechte(re) reputatie. Desondanks heeft het merk tot op heden weten te overleven. Onder ander in het voormalige Oostblok en Zuid-Amerika geniet de auto nog een redelijke populariteit. Samenwerking met General Motors en Renault en toegezegde staatssteun van president Poetin hebben hierbij ook meegespeeld. Het is echter de vraag hoe lang nostalgie de auto nog overeind zal houden.