De Mauna Kea, een vulkaan van cultuur en wetenschap

Een groep demonstranten blokkeert momenteel de weg naar de Mauna Kea, een slapende vulkaan op Hawaii. Zij protesteren hiermee tegen de bouw van een enorme nieuwe telescoop. Volgens de demonstranten is de vulkaan een heilige plek. Waarom is de Mauna Kea, zowel voor inheemse Hawaïanen als astronomen, zo belangrijk?

Een slapende vulkaan

De Mauna Kea is een slapende vulkaan, gelegen op Hawaii. De naam Mauna Kea betekent ‘Witte berg’. De vulkaan staat echter ook bekend als Mauna a Wakea, de berg van de god Wakea. De Mauna Kea is, gemeten vanaf de zeespiegel, 4.207 meter hoog. Daarmee is de top van de vulkaan het hoogste punt van Hawaii. Als er echter gemeten wordt vanaf de zeebodem is de vulkaan zelfs ruim 10.000 meter hoog. Daarmee is de Mauna Kea de hoogste berg op aarde, zelfs hoger dan de beroemde Mount Everest. Voor zowel de inheemse bevolking als voor astronomen van overal over de wereld is de Mauna Kea een belangrijke plaats, maar waarom precies?

Een heilige top

Voor de bevolking van Hawaii heeft de Mauna Kea een culturele en religieuze betekenis. Het is het bergaltaar van de god Wakea, de luchtvader. De top van de vulkaan is waar Wakea en Papa (de aardemoeder) elkaar ontmoette, zij worden samen beschouwd als de voorouders van de Hawaïaanse chiefs. De top van de vulkaan wordt ook wel gezien als dat wat de aarde en lucht met elkaar verbind. Ook is de Mauna Kea zowel de begraafplaats als de belichaming van de meest heilige voorvaderen van het volk. Verder is het de woonplaats van de godin Poli’ahu, godin van de sneeuw.

Perfecte plek voor sterrenkijken

Waarom moet de nieuwe telescoop dan op de Mauna Kea komen? De telescoop die op de berg gebouwd gaat worden is niet de eerste, momenteel bevinden zich al dertien andere telescopen op de vulkaan. Waarom zoveel? De Mauna Kea is de ideale plek voor astronomie. Een van de redenen hiervoor is dat de vulkaan niet in de buurt van grote steden ligt die licht- en luchtvervuiling veroorzaken. Dit maakt de top van de vulkaan een van de beste plaatsen op aarde om het heelal te bestuderen.

Dit is ook de reden waarom er is besloten de nieuwe telescoop, de Thirthy-Meter Telescope, op de Mauna Kea te plaatsen. De telescoop heeft een lens van 30 meter, wat hem drie keer groter dan de huidige grootste telescoop zal maken. Ook zullen de beelden van deze enorme telescoop wel twaalf keer zo scherp zijn als die van de ruimtetelescoop Hubble.

Een lopend conflict

De Mauna Kea in Hawaii is dus een plek waar cultuur en wetenschap elkaar ontmoeten. Aan de ene kant zijn er zij die de vulkaan willen behouden als een heilige plek en connectie met de geschiedenis, religie en voorvaderen van Hawaii. Aan de andere kant zijn er zij die streven naar wetenschappelijke vooruitgang in de wereld van astronomie door middel van een innovatieve nieuwe telescoop. De botsing van deze twee standpunten is overigens niet iets recents, tegengeluid tegen bouw op de vulkaan begon al in de jaren 90. De bouw van deze nieuwe telescoop had al in 2015 moeten beginnen, maar ook toen vonden er protesten plaats. Deze protesten, en de media aandacht, slaagde erin de bouw te vertragen.

De huidige situatie lijkt een tegenstelling tussen religie en wetenschap; traditie en vooruitgang. Dit lijkt echter een te simpele manier om de kwestie te omschrijven. Zoals door Smithsonian in een artikel uit 2015 werd beschreven, is dit een conflict tussen twee manieren van kennen en zijn in de wereld. In andere woorden, het is een botsing tussen twee verschillende manieren van leven. De demonstranten zijn ook niet tegen wetenschap of vooruitgang, ze zijn voor het behoud van een plek waar zij culturele, religieuze en historische waarde aan hechten.

Mogelijke toenadering

Niet iedereen is tegen de komst van de telescoop. NOS Nieuws schrijft in een artikel over de kwestie over een van de inheemse bewoonsters. Volgens haar wordt er protest gevoerd door een minderheid. Het bedrijf achter de telescoop zou ook elk jaar een miljoen dollar doneren om wetenschap, technologie en wiskunde op Hawaii te stimuleren. Deze bewoonster vind dit belangrijk, aangezien wetenschap altijd al een onderdeel was van het leven van de oude inheemse bevolking. Het waren dan ook de voorouders van de inheemse bevolking die op het gebied van navigatie door middel van de sterren hun tijd ver vooruit waren.

Het Imiloa Astronomy Center is ook opgericht met deze overeenkomst in gedachten. Het doel van het centrum, dat opende in 2006, was om relaties tussen de gemeenschap en de wetenschappers te verbeteren door juist de connecties tussen het astrologisch onderzoek op de vulkaan en de Hawaïaanse cultuur te belichten. Alle teksten zijn in zowel het Engels als het Hawaïaans en focussen op de onderwerpen origens en exploration.