De Moorse uitvinder Abbas Ibn Firnas

Uit een artikel in Trouw van 2 oktober 2014 blijkt dat er veel kritiek bestaat op de in Rotterdam geopende internationale tentoonstelling ‘1001 inventions’, over onbekende prestaties van de moslimbeschaving. Het belangrijkste punt van kritiek betrof de claim dat de moderne luchtvaart te danken zou zijn aan de Islamiet Abbas Ibn Firnas. Volgens Mohammed El-Gomati, een van de initiatiefnemers van de tentoonstelling, wordt die claim helemaal niet gemaakt.

De persoon Abbas Ibn Firnas

Ibn Firnas was een zwarte Berberse Moor uit Spanje en moet geleefd hebben tussen 810 en 877 n.Chr. Ibn Firnas werd geboren in het huidige plaatsje Ronda in Andalusië. Ronda staat bekend om de kloof El Tajo, die de stad in tweeën deelt. Ibn Firnas was niet alleen ingenieur, hij was ook musicus en poëet. Als ingenieur hield hij zich vooral bezig met de mogelijkheden die glas bood bij verschillende toepassingen. Na vele proeven kreeg hij het bijvoorbeeld voor elkaar om kleurloos glas te maken. Ook was Ibn Firnas een van de eersten die lenzen wist te ontwikkelen voor een vergrootglas.

Inspiratie van Ibn Firnas

Het verhaal gaat dat Ibn Firnas toen hij aan het hof in Cordoba werkte ene Armen Firman met een soort rudimentaire parachute van de top van de minaret van de grote moskee zag springen. Geïnspireerd door deze gebeurtenis zou Ibn Firnas daarna besluiten om zich alleen nog maar te richten op vluchtmechanica. 20 jaar lang zou hij zich daarna volledig wijdden aan het bestuderen van vogels, vallende bladeren en vleermuizen. Gedacht wordt dat Armen Firman echter ook de Latijnse naam kan zijn geweest voor Ibn Firnas.

Gebroken botten

Toen Ibn Firnas de zestig al was gepasseerd, dacht hij de perfecte zweefconstructie te hebben uitgevonden. Samen met verschillende vrienden en andere geïnteresseerden trok hij daarom naar de Sierra Morena, een heuvelkam nabij Cordoba, om zijn uitvinding te testen. Met zijn zelfgemaakte zweefvliegtuig wist Ibn Firnas zeker 10 minuten lang in de lucht te blijven. Het einde verliep echter minder vlekkeloos. Omdat zijn constructie geen staart bevatte, bleek het voor hem onmogelijk om een rustige landing te maken. Ondanks dat hij de val wel overleefde, brak Ibn Firnas hierdoor vrijwel alle botten in zijn lijf. Voor de rest van zijn leven was hij hierdoor overgeleverd aan hevige pijnen.

Leonardo Da Vinci

Afbeeldingen van Ibn Firnas’ zweeftoestel, lijken sterk op de tekeningen die Leonardo Da Vinci bijna 700 jaar later maakte. Da Vinci wordt over het algemeen gezien als de eerste westerse denker over vluchtmechanica. De mogelijkheid bestaat dat Da Vinci bekend was met het werk van Ibn Firnas. Of dit echt waar was zullen we waarschijnlijk nooit weten. Ibn Firnas wordt in de westerse wereld echter wél erkend als een van de eerste luchtvaartingenieurs. NASA heeft namelijk een van de maankraters naar Abbas Ibn Firnas genoemd.