De nieuwe relatie tussen Cuba en de VS

Op 10 april 2015 mag Cuba voor het eerst sinds ruim vijftig jaar een vergadering van de Organisatie van Amerikaanse Staten bijwonen. Hier hebben de ministers van Buitenlandse Zaken van Cuba en de VS voor het eerst in zestig jaar met elkaar gesproken. Cuba en de Verenigde Staten kennen een moeizame geschiedenis samen, al sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is er nauwelijks diplomatiek contact. 

Onafhankelijkheid van Cuba

Cuba was tot 1899 een kolonie van Spanje. Tijdens de Spaans-Amerikaanse oorlog (1898) werd het eiland dankzij de Amerikaanse militaire steun losgemaakt van Spanje. Het land werd echter niet onafhankelijk, maar kreeg te maken met een Amerikaanse militaire dictatuur. Die dictatuur vormde het begin van een ingewikkelde relatie tussen de VS en Cuba. In 1902 kreeg het land meer zelfstandigheid, maar de Amerikaanse invloed bleef groot.

Breuk in de relatie tussen de VS en Cuba

De door de VS gesteunde regering kreeg meer en meer een dictatoriaal karakter en de onvrede onder de Cubaanse bevolking groeide. Aan het eind van de jaren ’50 brak een revolutie uit. Communistische rebellen onder leiding van Fidel Castro namen de macht over. De revolutie had deels succes doordat de Amerikaanse steun afbrokkelde. Uit angst dat de communistische revolutie zou overslaan, stelde de VS een handelsembargo in. In een reactie op dat embargo zocht de nieuwe communistische regering echter de Sovjet-Unie op, waardoor de relatie tussen de twee landen verder verslechterde.

Invasie in de Varkensbaai

Al in 1961 besloot de Amerikaanse overheid in te grijpen. Onder leiding van de CIA werd een invasie voorbereid. Cubanen die naar de VS waren uitgeweken zouden met steun van de Amerikaanse luchtmacht een landing uitvoeren in Cuba, om de communistische regering omver te werpen. Vlak voor de invasie vonden er echter verkiezingen in de VS plaats. President Eisenhouwer moest plaatsmaken voor Kennedy. Die laatste besloot de invasieplannen af te zwakken. Hij wilde niet dat Amerika openlijk in een oorlog verzeild raakte. De Amerikaanse luchtmacht zou niet meedoen aan de invasie. Ondertussen raakten anticommunistische verzetsgroepen op Cuba steeds meer in de verdrukking.

Ondanks de afgezwakte plannen ging de invasie door. Op 17 april 1961 landden de Cubaanse strijders in de Varkensbaai. Echter, zonder luchtsteun bleken ze niet opgewassen tegen het Cubaanse leger. Hoewel de invasietroepen goed aan land kwamen, dolven ze al snel het onderspit. Na drie dagen moesten de invasietroepen zich overgeven. Door de mislukte invasie kwam de regering van Castro nog steviger in het zadel te zitten. De CIA veranderde haar tactiek en probeerde Castro met aanslagen uit te schakelen.

Cubacrisis

De relatie tussen Cuba en de Verenigde Staten bereikte een nieuw dieptepunt in 1962. President Kennedy besloot de embargo’s tegen Cuba uit te breiden. De Sovjet-Unie en Cuba waren ondertussen hechte bondgenoten geworden. In het kader van dat bondgenootschap besloot de Sovjet-Unie raketten te plaatsen op Cuba. Toen dat bekend werd blokkeerde de Amerikaanse marine het eiland. De crisis leek te escaleren en de wereld balanceerde op het randje van een kernoorlog. Voordat het zover kwam werd de crisis bezworen. Kennedy en Chroestsjov kwamen overeen dat de rakketten werden weggehaald en de VS zegde toe geen invasies op Cuba te doen. De onderhandelingen leidden echter niet tot een herstel van de diplomatieke betrekkingen tussen Cuba en de VS. De embargo’s bleven van kracht. Daarom bleef de Sovjet-Unie het land financieel steunen.

Na de val van de Sovjet-Unie

De revolutionaire wind die in het najaar van 1989 door Oost-Europa woei, bereikte Cuba niet. Fidel Castro bleef in het zadel. Wel betekende de val van de Sovjet-Unie een financiële aderlating voor Cuba. Daarom zocht Castro meer contact met andere socialistisch georiënteerde staten in Zuid-Amerika. De Verenigde Staten bleven Cuba echter isoleren, met als doel het land tot hervormingen te dwingen.

Stappen naar meer openheid

In de 21e eeuw begon er een nieuwe wind te waaien in de Cubaanse regering. In 2006 droeg Fidel Castro het leiderschap over aan zijn broer Raúl. Onder zijn bewind kwam er langzaamaan meer openheid in de Cubaanse samenleving. Daardoor kwam er vanuit de VS ook meer bereidheid tot dialoog. President Obama kondigde in 2009 aan dat de VS bereid was om de handelsembargo’s te versoepelen in ruil voor meer politieke hervormingen in Cuba. Tijdens de uitvaart van Nelson Mandela schudden Raúl Castro en Obama elkaar de hand.

Normalisering diplomatieke betrekkingen VS en Cuba

In december 2014 werden op initiatief van paus Franciscus en Canada verdere besprekingen gehouden. In december kwam het tot een gevangenenruil en de aankondiging dat de betrekkingen tussen de VS en Cuba genormaliseerd zouden worden. Obama heeft zijn minister van Buitenlandse Zaken opdracht gegeven te werken aan de opening van een ambassade in Cuba. Hij gaf ook aan dat hij van plan is de embargo’s te versoepelen. Daar heeft hij echter wel toestemming van het Congres voor nodig.

Toenadering in 2015

De ontmoeting tussen John Kerry (Buitenlandse Zaken) en zij ambstgenoot Bruno Rodriguez betekent een verdere vooruitgang in de relatie tussen Cuba en de Verenigde Staten. Tussen Obama en Castro zijn geen officiële gesprekken gepland, maar het is goed mogelijk dat zij elkaar op het congres zullen spreken.

Dit bericht verscheen al eerder op IsGeschiedenis en is aangepast om het bij de actualiteit te laten aansluiten.