De rijke geschiedenis van de Amsterdamse Wallen

In de Tweede Wereldoorlog werd de Wallenbuurt in Amsterdam een ‘schuldig landschap’. Het toneel van razzia’s, moord en collaboratie. Tegelijk floreerde de zwarte handel en werd verzet gepleegd. In het prachtig geïllustreerde Aan de Amsterdamse Wallen is een hoofdstuk gewijd aan de Wallen in de oorlog.

Lees hier een fragment:

‘[..] Ook de prostitutiebranche zat in het slop. Er gold een avondklok, waardoor ’s avonds en ’s nachts niets te verdienen viel. Met uitnodigend verlichte ramen was het ook gedaan, vanwege de door de bezetter verordineerde verduistering. Bovendien werden de Wallen al snel verboden verklaard voor vermaak zoekende Duitse soldaten. Bewoonster Nel Hoenderdos zag op de Zeedijk hoe SS'ers ‘grote geweren’ richtten op soldaten die het verbod aan hun laars lapten. Dat gaf schrijfster en actrice Hermine Heijermans, die in 1942 haar brood verdiende als kaartlegster op de Zeedijk, een ‘betrekkelijk veilig’ gevoel.

De cafés in het Wallengebied deelden eveneens in de malaise. Verschillende caféhouders verplaatsten hun zaak naar de Nieuwendijk, waar het drukker was. ’t Mandje hield stand. In het homovriendelijke café van Bet van Beeren viel tegen schappelijke prijzen zelfs nog wel een hapje te eten, al was de erwtensoep naar verluidt nogal eens bereid van kattenvlees. Bets zus Greet kon het niet laten luidkeels te miauwen als die op tafel kwam. Maar in de kelder waren wapens verstopt voor de illegaliteit en op zolder bivakkeerden onderduikers.

In café-restaurant De Gerstekorrel in de Damstraat was de sfeer anders. Willem Frederik Hermans noemde de zaak in De donkere kamer van Damokles – vast geen toeval in een roman over de verwevenheid van collaboratie en verzet. In De Gerstekorrel werden vlees en andere luxe gerechten geserveerd zonder dat daar een distributiebon tegenover stond. Er kwamen veel hoge Duitse militairen. Eigenaar Tino Coffeng had dus prima contacten met de Duitsers, maar na de oorlog verklaarden oud-verzetslieden dat hij de daardoor verkregen informatie doorspeelde naar de illegaliteit. Toch werd hij veroordeeld tot een halfjaar gevangenisstraf, vanwege een ingewikkelde zaak in Joure, eveneens een onnavolgbare mix van illegaliteit en collaboratie.’

Aan de Amsterdamse Wallen | 384 blz. | gebonden en rijk geïllustreerd | Uitgeverij Boom | €29,90