De slag bij Macau: de mislukte invasie in China

Dat de Nederlandse schepen de wereldzeeën bevoeren tijdens de Gouden Eeuw is een bekend gegeven. Veel Nederlanders kunnen wel een aantal zeeslagen noemen die door de Republiek werden gewonnen. Dat ligt een beetje anders met de verloren gevechten en zeeslagen. Ooit gehoord van de mislukte invasie bij Macau? Een slag die uitgevochten werd tussen de Nederlanders en de Portugezen in het zuidoosten van China.

Een ‘grootse’ expeditie

Op 22 juni 1622 probeerde admiraal Cornelis Reijersen met een vloot van 14 schepen en 1300 man de Portugese koloniestad Macau te veroveren. Hij had in april 1622 van Jan Pieterszoon Coen de opdracht gekregen een expeditie naar Macau te ondernemen. De expeditie was met de grootste zorg voorbereid. De soldaten waren speciaal uitgekozen en Coen schreef naar het hoofdkwartier in Den Haag dat hij het jammer vond zo’n grootse expeditie niet zelf te kunnen leiden. De VOC directeuren reageerden echter met een minder groot enthousiasme en vonden dat er al genoeg oorlog gevoerd was. De expeditievloot was echter al op 10 april vertrokken.

Koloniën vergaren in China

Het ultieme doel van de expeditie was om Nederlandse koloniën in China te vergare en handelsovereenkomsten met de Chinezen te sluiten. Reijersen had niet specifiek de opdracht gekregen Macau aan te vallen, maar versterkingen op de Penghu-eilanden te stichten. Na onderweg enkele versterkingen te hebben opgedaan, kwam Reijersen op 21 juni bij Macau aan. Hij twijfelde om direct de stad aan te vallen en stuurde eerst verkenners de stad in. Deze berichtten dat de Chinese bevolking uit angst voor de Nederlanders de stad was uitgevlucht en dat er maar weinig Portugezen waren. Reijersen zag zijn kans schoon en besloot Macau aan te vallen.

Begin bombardement

Op 23 juni begonnen de schepen van Reijersen met het bombarderen van de stad. Na een hele middag kanonskogels op de stad te hebben afgevuurd dachten de Nederland het verzet te hebben gebroken. Ze vierden ‘s avonds hun overwinning met blazen van hun trompetten en het spelen van de drums. Onder de Portugezen was echter geen enkele dode gevallen.

Bestorming van de stad & eerste gebruik ‘rookgordijn’

In de ochtend van 24 juni werd de aanval voortgezet. De Nederlandse schepen begonnen weer met hun bombardement en Reijersen bestormde met 800 man de stad. De mannen van Reijersen gebruikten een vat rookgevende buskruit om een soort rookgordijn te creëren. Dit mocht echter niet baten, want de Portugese musketiers schoten dwars door het rookgordijn heen en verwondden vele mannen, waaronder Reijersen zelf. Deze actie staat tegenwoordig bekend als het eerste gebruik van een rookgordijn ooit.

De toevalstreffer & overwinning voor de Portugezen

Reijersen werd uit de gevechtslinie gehaald en kapitein Hans Ruffijn nam de leiding over. Het strand werd veroverd en de Hollanders trokken de stad in. In de drukte van de stad schoot de Jezuïtische priester Padre Jerónimo Rho een kanonskogel af, die bij toeval een munitievat raakte. Dit veroorzaakte een enorme explosie die de strijd liet kantelen. Ruffijn en zijn mannen probeerden de heuvel van de stad te beklimmen om een overzicht op de vijand te krijgen. De heuvel werd echter door een dertigtal Chinezen en slaven fel verdedigd, omdat daar een kluizenaar woonde. De Hollanders konden niet tegen de overmacht op en moesten zich terugtrekken.

‘Santiago!’

Onder de krijgskreet ‘Santiago’ zetten de Portugezen de tegenaanval in en dwongen de Hollanders terug naar hun schepen. De paniek was zo groot dat ze niet rustig in hun boten konden stappen, vele werden op het strand en in het water doodgeschoten.

Monument & vrije dag

De volgende dag wist Reijersen de krijgsgevangenen vrij te kopen en zette koers naar de Penghu-eilanden. Deze slag was de grootste overwinning van de Portugezen op de Hollanders in het Verre Oosten ooit. In 1871 werd er een monument ter ere van de overwinning opgericht en tot 1999 was 24 juni voor de inwoners van Macau een vrije dag.