De volksverhuizingen van de Israëlieten: naar het oude Egypte en weer weg

De Bijbel vertelt een verhaal van een grote volksverhuizing. Namelijk het Hebreeuwse volk, het volk van God, het volk Israël, dat wegtrekt uit Egypte waar zij in ballingschap werden gehouden. In dit artikel wordt de Exodus (zoals de uittocht uit Egypte ook wel genoemd wordt) omschreven en wordt tevens het waarheidsgehalte bekeken.

Israëlieten in Egypte

Vanwege een hongersnood vluchtte een groepje Israëlieten naar Egypte, want daar was men beter op de hongersnood voorbereid. Zij kregen daar een groot nageslacht. De Egyptische farao zag de Israëlieten echter als een bedreiging en liet hen slavenarbeid verrichten. Daarnaast werden alle Joodse baby’s vermoord. Uitzondering was Mozes, geboren als Jood maar te vondeling gelegd in een rieten mandje in de rivier. De dochter van de farao vond het kind en bracht het groot aan het hof van de farao.

Mozes vlucht

Toen Mozes volwassen was zag hij een Israëlische slaaf die mishandeld werd. Hij besloot in te grijpen en sloeg de Egyptenaar die hem mishandelde dood. Hierdoor moest hij vluchten. Om deze reden koos God hem vervolgens uit om het volk Israël te redden van de slavernij. Samen met zijn broer Aäron vraagt hij de farao het volk te laten gaan, de farao weigert.

De uittocht

God zette vervolgens negen plagen in om zijn volk te redden van de uitbuiter de farao. Na de laatste plaag moest het volk, volgens het verhaal bestaande uit 600.000 Israëlieten (vrouwen en kinderen niet meegerekend) gehaast in de nacht vertrekken omdat de farao het alleen toen toeliet. De dag erna reisde de farao hen met zijn leger achterna omdat hij spijt had. God beschermde en leidde zijn volk echter (door bijvoorbeeld een pad te creëren in het water waardoor het volk door kon lopen) zodat zij aan zouden komen bij het beloofde land.

Rondzwervingen

Eenmaal aangekomen in de woestijn sloot God een verbond met zijn volk: het volk zou zich aan zijn wetten houden en God zou hen het (beloofde) land Kanaän geven. Vandaag de dag staan deze bekend als de tien geboden, die Mozes opschreef op stenen tafels op de berg Sinaï waar hij ze van God kreeg. Het volk was klaar nu om het beloofde land in te trekken. Probleem was echter dat het volk niet meer durfde omdat er reuzen schenen te wonen in Kanaän. God besloot het volk te straffen en liet hen 38 jaar rondzwerven in de woestijn, zodat de generatie uit Egypte was uitgestorven, voordat zij het (beloofde) land Kanaän binnen mochten trekken.

Verhaal betwist

Historici en archeologen betwisten het verhaal uit de Bijbel vaak. Zo zijn er bij de vandaag de dag als berg Sinaï aangeduide berg in Egypte geen archeologische bewijzen gevonden van Joodse aanwezigheid. Ook vinden veel historici delen van het verhaal onlogisch klinken, zoals bijvoorbeeld het pad wat door het water gecreëerd werd waardoor het volk door kon lopen. Daarnaast wordt er volgens historici in geen enkele Egyptische bron uit die tijd over de slaven, plagen, een uittocht en de rondzwerving van het volk gesproken. Wel wordt er gesproken over groepen nomaden die rondzwierven in de woestijn en bij droogte hun tenten zette bij de Nijldelta. Historici zijn er bijna zeker van dat er slechts een paar families naar Egypte zijn getrokken en dat hun verhaal is overdreven. Dit, volgens vele historici, om tegemoet te komen aan ideologische behoeften. De Israëlische archeoloog Israel Finkelstein en historicus Neil Asher Silberman beweren dat de bijbel boeken, die het verhaal van de uittocht van Egypte vertellen, te beschouwen zijn als volkslegenden en mythen. Dit tonen zij aan doordat er geen archeologische bewijzen zijn voor deze verhalen en dat er veel tegenstrijdige elementen aanwezig zijn in de verhalen zelf. Andere historici vullen aan dat het verhaal van de uittocht uit Egypte vooral beschouwd kan worden al een geschiedenisverhaal dat laat zien hoe God zijn volk zou bevrijden en beschermen.

Verhaal bevestigd

Er zijn echter ook historici en wetenschappers die het verhaal uit de Bijbel bevestigen. Zo ligt de berg Sinaï niet in Egypte, maar als het verhaal van de Bijbel letterlijk gevolgd wordt, in Saudi-Arabië. Sinds 1978 zijn er hier dan ook archeologische vondsten gedaan die bevestigen dat de berg Sinaï zich in Saudi-Arabië bevindt. Archeologisch onderzoek is vandaag de dag echter lastig in Saudi-Arabië omdat de regering dat verhindert. Om bij de berg Sinaï te komen, in Saudi-Arabië, moet de Golf van Akaba overgestoken worden. Onderzocht is dat naar aanleiding van bepaalde natuurverschijnselen het mogelijk zou zijn dat er stukken water droogvallen en er zo een pad ontstaat. Deze natuurverschijnselen zijn echter niet toepasbaar op de Rode Zee. Punt is nu dus, dat als de berg Sinaï inderdaad niet in Egypte ligt maar in Saudi-Arabië, het volk ook helemaal niet de Rode Zee over heeft moeten steken om bij de berg te komen maar de Golf van Akaba. Ook hier is sinds 1978 archeologisch materiaal gevonden. Dat zou kunnen aantonen dat daar het punt is waar het volk het water over is gestoken.