De ondertekening van de vrede in de Spiegelzaal, Versailles 28 juni 1919.

De Vrede van Versailles

Op 11 november 1918 werden de wapens neergelegd, maar de Eerste Wereldoorlog was pas definitief over toen het Verdrag van Versailles werd getekend op 28 juni 1919. De Vrede van Versailles werd ondertekend door de geallieerden en door Duitsland en bestond uit 15 delen met daarin 440 artikelen. Met weinig meer keus voor de Duitsers dan te tekenen pakte het Verdrag ongunstig uit voor naoorlogs Duitsland.

Hoofdrolspelers Vrede van Versailles

In januari 1919 begonnen de geallieerden aan het opstellen van het vredesverdrag in Versailles, nabij Parijs. De Duitsers hadden hier weinig tot geen invloed op. De hoofdrolspelers bij het maken van het verdrag waren Frankrijk, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Frankrijk wilde Duitsland het liefst geheel ontwapenen om zo een nieuwe oorlog tegen Frankrijk te voorkomen.

Visie Groot-Brittannië en Verenigde Staten

Ook de Britten zagen de noodzaak van het verzwakken van de Duitse legermacht, maar premier David Lloyd George vreesde ook dat een zeer verzwakt Duitsland zich wellicht zou wenden tot het opkomende communisme. De Amerikaanse president Woodrow Wilson was van mening dat Duitsland gestraft moest worden, maar wel op een wijze waardoor er een kans was dat Europa weer één werd.

Rol Italië bij vredesbesprekingen

Een vierde deelnemer aan de onderhandelingen was Italië. Italië hoorde eigenlijk aan Duitse zijde te vechten door hun lidmaatschap aan de Triple Alliantie, maar hield zich aanvankelijk buiten het conflict. In 1915 sloten ze zich aan bij Groot-Brittannië en Frankrijk. Vanwege hun verlate deelname aan de oorlog en hun relatief kleine inbreng was Italië niet prominent aanwezig in de vredesbesprekingen.

Inhoud Verdrag van Versailles

Het verdrag bestond uit vijftien delen en 440 artikelen. Allereerst werd de Volkenbond opgericht, een bondgenootschap waaraan Duitsland pas in 1926 mocht aansluiten. Ook werden er nieuwe Duitse grenzen vastgesteld en verschillende regio’s werden (terug)gegeven aan andere landen. Eupen-Malmedy werd aan België gegeven, de Elzas kwam wederom in handen van Frankrijk, een aantal oostelijke districten werden toebedeeld aan Polen, Memel ging naar Litouwen en grote delen van Schleswig gingen naar Denemarken. Bovendien werd Duitsland ontdaan van al zijn kolonies.

Schuldbekentenis Duitsland

Duitslands legermacht werd sterk ingeperkt tot slechts 100.000 militairen en een aantal soorten wapenwerktuig, zoals tanks, werden verboden. Daarnaast diende Duitsland herstelbetalingen te doen, alhoewel er in het verdrag geen uitspraak werd gedaan over de precieze omvang van deze betalingen. In dit artikel, artikel 231 van het verdrag, nam Duitsland de schuld op zich van de schade die Duitsland de geallieerden had aangedaan als ‘gevolg van een oorlog die hen opgedrongen werd door de agressie van Duitsland en haar bondgenoten’.

Felle kritiek in Duitsland over ondertekening Verdrag

Onder zware protesten van met name de rechtse partijen ondertekende de Duitse regering onder druk van de geallieerden het verdrag. De leden van de regering die akkoord waren gegaan met het verdrag werden door diverse politieke partijen gezien als verraders. Vanwege deze reden zijn er ook een aantal politici vermoord die met het verdrag te maken zouden hebben gehad. De Amerikaanse Senaat weigerde het verdrag te ratificeren en onttrok zich zo aan de verantwoordelijkheid voor het verdrag.

Bezetting Ruhrgebied door Frankrijk en België

Onder de Duitse bevolking ontstond veel ophef over het verdrag als zijnde onhaalbaar en vernederend. Desondanks probeerden de Fransen en de Belgen vijf jaar lang de Duitsers aan het verdrag te houden. Dit leidde zelfs tot de bezetting van het Ruhrgebied in 1922. In 1923 was Duitsland gestopt met de herstelbetalingen omdat deze een te grote last waren voor de nationale economie. In 1924 moest Frankrijk echter, mede door druk van de Britten en de Amerikanen, zijn verwachtingen bijstellen en de bezetting van het Ruhrgebied beëindigen.

Dawesplan

Als oplossing voor de onenigheid tussen Frankrijk en Duitsland werd het Dawesplan opgesteld. In dit plan werd vastgesteld hoe de betalingen dienden te verlopen, werd de Duitse Centrale Bank onder internationaal toezicht gesteld en werd het weer mogelijk voor Duitsland om leningen af te sluiten met bijvoorbeeld de Verenigde Staten. In september 1924 werd het Dawesplan geaccepteerd door de Duitsers.

Youngplan en beurskrach

Het Dawesplan bood geen uitkomst en na vijf jaar stopte Duitsland wederom met de herstelbetalingen. In 1929 werd daarom overgegaan op het Youngplan. Hierbij werd vastgesteld dat Duitsland leningen kreeg bij de Verenigde Staten, die op hun beurt weer werden terugbetaald door Frankrijk en Groot-Brittannië. Datzelfde jaar werden de Verenigde Staten getroffen door de economische crisis, de beurskrach, en zette het land zijn leningen aan Duitsland stop.

Vrede van Versailles: succes of flop?

Al met al werden veel onderdelen van de Vrede van Versailles door Duitsland opgevolgd. Alle gebieden en koloniën werden met succes afgestaan, de West-Duitse troepen werden ontheven, Duitsland werd niet één met Oostenrijk en betaalden aanvankelijk hun herstelbetalingen. Wat betreft de verkleinde legermacht werd er wel enigszins gesmokkeld. Duitsland nam telkens soldaten aan voor korte tijd, waardoor er feitelijk slechts 100.000 in dienst waren. Er werden echter dus aanzienlijk meer soldaten getraind in die jaren. Het stoppen van de herstelbetalingen was in de jaren twintig geen officiële weigering, maar een stop omdat Duitsland het niet meer kon opbrengen. De eerste principiële weigering om de herstelbetalingen te doen kwam in 1933 toen Adolf Hitler aankondigde dat Duitsland niet langer zou betalen.