Denken als een generaal

Waarom zouden we ons blindstaren op de aanpak van CEO’s en de waardevolle ervaring van talloze historische generaals vergeten? Waren zij niet de topmanagers van hun tijd? Deze gedachte vormt in het boek Denken als een generaal de leidraad.

In dit boek wordt het huidige bedrijfsklimaat gekoppeld aan de strategieën van de grote leiders uit de geschiedenis. Je leest hoe de grote generaals in onmogelijke situaties zegevierden. Lees hoe Hannibal out-of-the-box dacht, Michiel de Ruyter teamspirit kweekte en Napoleon bij Austerlitz dankbaar gebruikmaakte van de fog of war. Ook de tactieken van Alexander de Grote, Julius Caesar, Ghengis Khan, Frederik de Grote en Dwight Eisenhower passeren de revue.

De oudste generaal leefde in de vijfde eeuw voor Christus, de recentste tijdens de Golfoorlog van 1991. Bijna alle generaals moesten vroeg of laat een nederlaag incasseren waar ze sterker uit terug kwamen. ‘Generaal’ is een ruim geïnterpreteerd begrip in het boek waarin staatsmannen, oud-presidenten en zelfs een admiraal aangestipt worden.

De auteur geeft aan de keuze te hebben gemaakt uit staatsmannen uit verschillende delen van de wereld. Ze moesten grote legers op de been kunnen brengen, die bereid waren hun bevelhebber tot het einde van de wereld te volgen. Charisma, leiderschap, het durven nemen van risico’s en verbale kwaliteiten waren de uitgangspunten bij het kiezen van de twaalf uitgelichte generaals.

En hoe zit het met de grote staatsvrouwen uit de geschiedenis? Hoort er in dit rijtje ook niet één van hen huis? Wist Catharina de Grote in de 18e eeuw niet eenzelfde effect te bereiken in de oorlog tegen het Ottomaanse rijk? En anders Hatsjepsoet, Koningin Elizabeth I, Maria Theresa of Margareth Thatcher? Zeker als de schakeling naar het huidige bedrijfsleven wordt gemaakt was het behandelen van één van deze machtige ‘generaals’ een aanvulling op het boek geweest.

Als antwoord op deze vraag zegt Janzen dat hij zich tijdens de keuze voor de generaals een aantal criteria stelde: "generaals in het veld en dus geen 'bureau-generaals', één grote overwinning op hun conto, uit verschillende tijdsperiodes, uit verschillende landen en één Nederlander. Toen ik een lijstje had van twaalf mannen, vroeg ik mij af of er ook een vrouw bij kon. Ik heb getwijfeld over Jeanne d'Arc, maar er toch van afgezien." Een goede reden kan hij hier niet voor geven.

Over de overige kandidaten zegt hij het volgende: “Catherina de Grote en Maria Theresa hebben nooit zelf een leger aangevoerd. Ik noem ze bij Frederik de Grote (pag. 145). Over de regeerperiode van Hatsjepsoet kan ik geen veldslag vinden. Koningin Elizabeth van Engeland zou als 'vorst in oorlog' in aanmerking kunnen komen. De admiraals Howard en Drake wonnen voor haar van de Spanjaarden. Margaret Thatcher gaf opdracht om de Falklands te veroveren. Ik zie haar puur als staatshoofd en vermeld haar bij Norman Schwarzkopf.”

“De geschiedenis bewijst dat oorlog voeren een mannenzaak is”, aldus de auteur. “Alsof ook daar een glazen plafond bestaat. Het zou te makkelijk zijn om het daarbij te laten. Ik hoop dat er ooit een deel 2 verschijnt. In dat geval is Jeanne d'Arc voor mij een serieuze kandidate.”

Verder is de auteur zich bewust van de gruwelijkheden van het oorlog voeren. “Bij het schrijven van dit boek duizelde ik soms van de aantallen en gruwde ik geregeld van de onmenselijkheden. We mogen ons gelukkig prijzen dat we in Nederland al meer dan 65 jaar geen oorlog hebben meegemaakt.”

Hij beargumenteert dat het niet de oorlog is die boeiend is, maar de keuzes die mensen in dergelijke situaties maken: in een uitzonderlijke situatie zeer moeilijke beslissingen nemen. Bij iedere generaal slaat de auteur een brug naar een opvallende persoonlijke eigenschap en hoe die vandaag de dag als manager, ondernemer of professional toe te passen zijn.

Michiel Janzen is strategy director bij GBE communicatie in Den Haag. In Denken als een generaal combineert hij zijn kennis en ervaring in het bedrijfsleven met zijn fascinatie voor militair-strategische operaties.