Dorestad, handelscentrum van de Karolingen

De bezoekers van een site met beoordelingen van vakantiebestemmingen riepen onlangs Wijk bij Duurstede tot meest idyllische plaats van Nederland uit. Wijk of Wik bestaat al sinds de late Middeleeuwen maar veel bekender is de stad waar de naam Duurstede van afgeleid is: Dorestad.

Ten tijde van het Karolingische rijk (ca. 751-987) was Dorestad de grootste en rijkste plaats van Nederland en ook internationaal gezien een belangrijk knooppunt. Door haar ligging aan zowel de Rijn als de Lek konden veel plaatsen in Europa snel bereikt worden. Zo werd de stad een belangrijk doorvoercentrum van mensen en goederen. Ook de nijverheid tierde welig; Dorestad produceerde onder andere glas, textiel en sieraden. Tevens sloeg de stad munten, waarvan de vroegste die gevonden is, dateert van rond 630 n. Chr. Koningen als Lodewijk de Vrome lieten diverse munten slaan in Dorestad, waaronder de denarius, die door historica Annemarieke Willemsen als een soort ‘Karolingische euro’ wordt omschreven.

Verval van Dorestad

Vanaf de negende eeuw ging het minder goed met Dorestad. Het rijk van de Karolingen viel uit elkaar na de dood van Lodewijk de Vrome. De stabiliteit en bescherming van de Karolingische heersers viel daarmee weg. Scandinaviërs kwamen al eeuwen in Dorestad om te handelen maar in 837 vielen Noormannen de stad voor het eerst aan. Zij vernietigden de stad niet maar kwamen bijna jaarlijks terug om de boel te plunderen. De aanvallen waren moeilijk af te slaan. Aan het einde van de negende eeuw kregen veel steden er iets meer vat op maar voor Dorestad was dat al te laat.

Problemen met haven en rivier

Overigens is er een andere theorie die de oorzaak van het verval plaatst bij de verzanding van de rivieren waardoor handel steeds moeilijker werd. Steden als Tiel en Deventer lagen gunstiger voor het type haven dat leidend werd. Uiteindelijk bleef alleen een agrarische nederzetting over (Wijk).

Dorestad opgegraven en verbeeld

Vanaf 1842 werden overblijfselen van de stad teruggevonden. Het ‘Nederlandse Troje’ sprak erg tot de verbeelding en is onder andere vastgelegd in de bekende prent van tekenaar J.H. Isings, waarop de zien is hoe de stad volledig in vlammen opgaat. Ondanks het feit dat andere factoren wellicht een grotere rol in het verval hebben gespeeld, blijft deze plaat doorwerken in het collectieve geheugen.