Een president mag niet zomaar oorlog voeren

Een aantal leden van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden wil president Obama voor de rechter dagen. Obama had eerst aan het Congres toestemming moeten vragen om oorlog te kunnen voeren. Omdat hij dat niet heeft gedaan, is hij in overtreding van de War Powers Resolution uit 1973, vinden de aanklagers.

Ondanks het feit dat de Amerikaanse president de machtigste man op aarde wordt genoemd, is zijn macht toch beperkt. Het is het Amerikaanse congres dat formeel de macht heeft om oorlog te verklaren, troepen te mobiliseren, en gewapende inzet te financieren. In de praktijk heeft de resident wel degelijk een zekere macht. Hij kan op directe bedreigingen reageren met geweld. Maar ook die macht is aan regels gebonden.

Niet zomaar ten oorlog

De War Powers Resolution uit is 1973 bedoeld om te voorkomen dat een Amerikaanse president zelf een oorlog of gewapend conflict begint, zonder de toestemming van het congres. In praktijk betekent dat, dat de president binnen 48 uur na het aangaan van een gewapend conflict het congres moet inlichten en toestemming moet verkrijgen. Bovendien zegt de wet dat Amerikaanse troepen dan maximaal 60 dagen buiten Amerika mogen worden ingezet. Daarna moet er een oorlogsverklaring of toestemming van het congres komen om de gewapende inzet voort te zetten. Een en ander kwam voort uit de ervaringen in Korea en Vietnam, toen Amerikaanse troepen jarenlang buiten Amerika vochten zonder welke oorlogsverklaring ook.

Omstreden wet

De wet is met moeite door het congres gekomen. President Nixon sprak er in eerste instantie een veto over uit, maar zijn veto werd overruled door een tweederdemeerderheid meerderheid in het Congres. Maar ook daarna bleef de wet omstreden. Een aantal presidenten negeerden de wet, en rapporteerden aan het Congres dat hun acties 'consistent waren' met de wet. Clinton werd een aantal keren met de wet geconfronteerd naar aanleiding van Amerikaanse militaire inmenging in voormalig Joegoslavië (o.a. Kosovo), Irak en Haïti. Ook George Bush jr. kreeg met de War Powers kwestie te maken toen hij Irak wilde aanvallen.

Goochelen met definities

Vaak wordt er gegrepen naar definities om de wet te omzeilen. Clinton sprak over 'responses', acties waarvoor hij gemachtigd was. George W. Bush goochelde met de definitie van oorlog en gewapend conflict, en vond dat terrorismebestrijding iets anders is dan oorlogvoeren. President Obama vindt dat de Amerikaanse bijdrage aan de NAVO-missie in Libië dusdanig beperkt is, dat hij geen toestemming hoeft te hebben van het Congres. Er zijn geen militairen op de grond in Libië en de Amerikanen hebben vooral een ondersteunende rol, vindt het Witte Huis.