Eerste koning van Nederland

De PVV wil de rol van de koning drastisch inperken. Ze mogen nog slechts een ceremoniële en representatieve rol spelen in de Nederlandse politiek. Donderdag maakte PVV-leider Geert Wilders een initiatiefwetsvoorstel openbaar. Het doel is: de monarchie in stand houden, maar de politieke invloed van het staatshoofd minimaliseren. De Nederlandse monarchie is ontstaan in 1806.

"De Koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk". Met deze zin werd de positie van het vorstenhuis tot op heden geregeld. In de grondwet van 1848 werden de bevoegdheden en de positie van het vorstenhuis vastgelegd door Johan Rudolph Thorbecke. Het lijkt namelijk of de Oranjes al eeuwen regeren over het kleine Nederland. Maar niks is minder waar. Nederland werd namelijk pas begin 19e eeuw een koninkrijk. De naam Oranje zaait verwarring, want stamt ons koningshuis nou af van Willem van Oranje?

Oranje-Nassau

Het Huis Oranje-Nassau komt voort uit het Huis Nassau uit Duitsland. Het Huis Oranje-Nassau ontstond in 1544. Willem I, graaf van Nassau-Dillenburg (1533-1584), ook wel bekend als Willem van Oranje of Willem de Zwijger, erfde toen het vorstendom Orange in Zuid-Frankrijk van zijn neef René van Chalon. Daar hoorde ook de titel Prins van Oranje bij. In de 18e eeuw stierf de tak van Willem van Oranje uit, doordat stadhouder Willem III kinderloos stierf. De nazaten van de broer van Willem van Oranje, Willem Jan VI van Nassau-Dillenburg zette het huis Oranje-Nassau toen voort. Dus sinds die tijd stammen de leden van het koningshuis niet meer via de mannelijke lijn af van Willem van Oranje.

Eerste koning

De monarchie zoals wij die nu kennen heeft nog een andere kronkel gemaakt. Het ontstond namelijk in de tijd van Napoleon Bonaparte. Van 1795 tot 1813 was Nederland een vazalstaat -een staat afhankelijk van een andere staat- van Frankrijk, de Frans-Bataafse tijd. Erfstadhouder Willem V van Oranje Nassau was na de bezetting door de legers van Napoleon naar Engeland gevlucht. De noordelijke Nederlanden werden vanaf 1801 het Betaafs Gemenebest genoemd. Zij sloten op 24 mei 1806 een verdrag met de minister van Buitenlandse zaken van Napoleon, Talleyrand, waarin werd besloten om een erfelijke monarchie in te voeren. Napoleon stelde daarop in 1806 zijn broer, Lodewijk Napoleon, aan als koning van Holland. Nederland werd hiermee een constitutionele monarchie. Maar dat zou niet lang duren. Lodewijk Napoleon werd populair in de Nederlanden en Napoleon was van mening dat hij de Franse belangen liet ondersneeuwen. Hij werd afgezet. De Nederlanden werden toen een onderdeel van Frankrijk in het Eerste Franse keizerrijk. Na de val van Napoleon bleef Nederland achter zonder bestuur.

Willem I

Engeland had een antwoord klaar. Zij wilden van Nederland een bufferstaat maken tegen Frankrijk. De Britse minister Castlereagh kwam met het plan om het Huis van Oranje als monarchie terug te brengen in een versterkt Holland, uitgebreid met de Zuidelijke Nederlanden. In 1813 werd Willem Frederik uit het huis Oranje-Nassau, zoon van erfstadhouder Willem V, door de Britten voorzien van de titel soeverein vorst der Verenigde Nederlanden. Op 2 december 1813 aanvaarde Willem deze titel. Het voornemen tot het stichten van een nieuw koninkrijk werd op 9 maart 1814 in het verdrag van Chaumont vastgelegd. Op 16 maart 1815 benoemde Willem zichzelf zelfs tot Willem I, koning der Nederlanden.

Lees hier verder over de inperking van de koninklijke macht in 1848