Eerste Turkse gezanten in Nederland

Op 20 maart 2013 is de Turkse premier Recep Erdogan aangekomen in Nederland voor een officieel bezoek. Tijdens zijn bezoek zal hij praten met koningin Beatrix, premier Rutte en enkele Kamerleden. Ook ontmoet hij op bijeenkomst vertegenwoordigers uit het Turkse en Nederlandse bedrijfsleven. Hij treedt hiermee in de voetsporen van Ömer Aga, de eerste Turkse gezant die in 1614 naar Nederland kwam.

Het ontstaan van de Turks-Nederlandse betrekkingen gaan terug tot in de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Net als Nederland was het Ottomaanse Rijk, de voorloper van het huidige Turkije, in oorlog met het katholieke Spanje. Willem van Oranje stuurde in 1568 en 1574 verschillende gezanten naar het Ottomaanse Rijk om de mogelijkheden voor financiële en militaire steun te bespreken. De Sultan besloot steun te bieden aan de Nederlandse opstandelingen. Officieel was er toen nog geen sprake van ‘diplomatieke betrekkingen’. Die kwamen pas tot stand in 1612, toen de eerste Nederlandse gezant, Cornelis Haga, arriveerde in Istanbul. Het Ottomaanse Rijk was hiermee het eerste land dat de Nederlandse Republiek als soevereine staat erkende.

Ömer Aga

Haga richtte in het Ottomaanse Rijk consulaire posten op in de belangrijkste handelscentra en havens. De eerste Ottomaanse gezant kwam in 1614 naar Nederland. Ömer Aga, een koerier van de Sultan, kwam met zijn gevolg naar Nederland om inzicht te krijgen in de economische en militaire situatie van de Republiek. Hij bezocht de Staten-Generaal en was de eerste Turk die de Domtoren in Utrecht beklom. De Staten-Generaal vond ‘het bezoek van Aga veel te duur. We verzoeken onze gezant Haga te zorgen dat deze bezoekjes in de toekomst voorkomen worden’. Het lijkt erop dat deze opzet slaagde, want op dit bezoek na is er verder weinig bekend over bezoeken van Ottomaanse gezanten aan Nederland.

Turkse Republiek

Ondanks het feit dat de Republiek haar positie als economische wereldmacht in de 18e eeuw kwijtraakte, bleven de handelsbetrekkingen bestaan. Wel bleef deze diplomatieke band tot in de 19e eeuw eenzijdig. Pas in 1855 vestigde de eerste officiële Turkse gezant zich in Nederland. Hij richtte een post op in Den Haag. Later volgden ook posten in Rotterdam, Deventer, Leiden en Amsterdam. Toen er in 1923 een einde kwam aan het Ottomaanse Rijk en de Turkse Republiek gevestigd werd, was Nederland een van de eerste Europese naties die betrekkingen met Turkije aanging. De goede betrekkingen tussen beide landen werd op 16 augustus 1924 bevestigd met een vriendschapsverdrag.

In 2012 bezocht de Turkse president Abdullah Gül Nederland om het 400 jarig bestaan van de diplomatieke betrekking tussen Nederland en Turkije te vieren. Het staatsbezoek van de Turkse premier Erdogan op 21 maart 2013 heeft een veel minder feestelijk karakter. Er is veel ophef over de Turkse jongen Yunus, die in Nederland opgroeit bij lesbische pleegouders. Ook is er van meerdere partijen kritiek op het beleid van Erdogan in Turkije.