El Generalísimo, Francisco Franco

Een van de belangrijkste figuren uit de Spaanse geschiedenis van de vorige eeuw is Francisco Franco. Hij ontketende de Spaanse Burgeroorlog, die hij met behulp van het koloniale leger wist te winnen. Tot zijn dood in 1975 was hij dictator van Spanje.

De carrière van Franco

Francisco Franco werd op 4 december 1892 geboren in het Spaanse El Ferrol. In 1910 studeerde hij af aan de militaire academie in Toledo en drie jaar later werd hij in Marokko gestationeerd. Hoewel hij klein van postuur was, stond hij bekend als een moedig officier en maakte hij snel promotie. In 1920 was hij opgeklommen tot tweede commandant van de Spaanse buitenlandse strijdkrachten. Franco vocht aan Spaanse zijde mee in de Rifoorlog (1921-1926) tegen de Berbers in Marokko, waar hij bekend werd om zijn meedogenloosheid.

Franco’s echtgenote Carmen Polo

Begin 1923 keerde Franco terug uit Marokko. Hij stond op het punt om met zijn verloofde Carmen Polo te trouwen, toen de commandant van de Spaanse buitenlandse strijdkrachten overleed. Er werd hem toen de positie van luitenant-kolonel aangeboden. Hij kon deze uitdaging niet weerstaan en vertrok op 18 juli 1923 weer naar Marokko. In datzelfde jaar kreeg Franco verlof en toestemming om alsnog te trouwen. De plechtigheid vond plaats in oktober 1923. Franco’s getuige bij het huwelijk was de Spaanse koning Alfonso XIII. Al snel na het huwelijk vertrok Franco weer naar Marokko. In 1924 kreeg het echtpaar hun enige kind: dochter Carmen Franco.

Start Spaanse burgeroorlog

In 1931 werd in Spanje tijdelijk een einde gemaakt aan de monarchie. Koning Alfons XIII werd verdreven, omdat de Spanjaarden meer democratie eisten. Het land werd formeel een democratische republiek, maar bleef politiek instabiel. In 1936 brak de Spaanse Burgeroorlog uit. Franco probeerde vanuit alle kanten steun te krijgen. Zo onderhandelde hij met Groot-Brittannië, Duitsland en Italië over het uitbreiden van zijn luchtmacht. Groot-Brittannië besloot geen steun te geven aan de opstand van Franco, Duitsland en Italië daarentegen zagen een bondgenoot in Franco en besloten hem te steunen. Franco was opgeklommen tot generaal en marcheerde met 12.000 aanhangers uit het Italiaanse vrijwilligersleger (CTV) vanuit Zuid-Spanje noordwaarts om Madrid te veroveren op het republikeinse volksleger. De drie jaar durende burgeroorlog werd een van de bloedigste conflicten uit de Spaanse historie. In maart 1939 claimden de fascisten na veel bloedvergieten de overwinning. Franco kwam aan het bewind en hij liet veel politieke tegenstanders ombrengen.

Franco’s regime tijdens WOII

Franco kwam aan de macht en Spanje kwam in een politiek isolement terecht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stelde Franco zich verrassend genoeg neutraal op. Waar hij tijdens de Spaanse Burgeroorlog nog hulp kreeg van Hitler en Mussolini, opende hij nu de grenzen voor Franse communisten, liberalen en joden die Vichy-Frankrijk ontvluchtten. Achteraf bleek dat hij dit deed omdat hij door de Duitse leider van de Abwehr, Wilhelm Canaris, die in het diepste geheim samenzwoer tegen Adolf Hitler, was gewaarschuwd om de Duitse troepen geen doorgang te verlenen.

Franco na WOII

Na de Tweede Wereldoorlog zocht Franco meer toenadering tot de Verenigde Staten en andere Europese landen. Zo werden er in Spanje tijdens de oude oorlog enkele Amerikaanse militaire kampen ingericht. Landen als Nederland en België wilden echter niet dat Franco’s regime lid kon worden van de NAVO. Daarnaast zocht hij meer toenadering tot de katholieke kerk, zo tekende hij in 1953 een concordaat waarin stond dat het nationaalkatholicisme de staatsgodsdienst van Spanje zou worden. Ondertussen werd iedere tegenspraak op Franco’s regime hardhandig de kop ingedrukt door middel van dwangarbeid, gevangeniskampen en executies. Toen Franco op 20 november 1975 overleed waren er naar schatting tussen de 200.000 en 400.000 mensen gedood op bevel van de dictator.

Standbeelden en straten

Toen koning Juan Carlos I Spanje na de dood van Franco naar de democratie leidde, nam de verheerlijking van Franco af. Zo werd in 2005 het laatste standbeeld dat de dictator uitbeeldde verwijderd en werden straatnaambordjes naar beden gehaald. In 2017 besloot de Spaanse regering dat het lichaam van Franco niet meer begraven mag liggen in de monumentale basiliek bij Madrid. Franco liet na het einde van de burgeroorlog 200.000 ton graniet uithakken om plaats te maken voor deze monumentale begraafplaats waar zo’n 46.000 slachtoffers van de burgeroorlog begraven liggen.